هوای حق الناس را داشته باشید!!
توبه حقیقى و جدى به پیشگاه خداوند غفار، موجب بخشیده شدن گناه (اگرچه كبیره باشد) مى‌شود و ناامید شدن از حضرت حق، خود گناه است ولى باید توجه داشت كه اگر حق الناس در میان است، باید پرداخت شود و نیز چنانچه حق الله از قبیل قضاى نماز یا روزه بر عهده شخص است باید جبران شود
.سوال: قبلاً مواد مخدر خریده و پولش را ندادم، آیا اکنون که ترک کرده و توبه نمودم پرداخت مبلغ آن را ضامنم؟
این‌گونه مواد که استفاده از آن موجب فساد در شخص و جامعه است، مالیت نداشته و معامله آن باطل است؛ لذا چیزى به عهده شما نیست.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
در فرض سوال، چیزى به عهده شما نمى‌باشد.
حضرت آیة الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):
اگر ماده‌ای بوده که استفاده متعارف آن موجب فساد می‌شده، مالیت نداشته و معامله آن باطل بوده است و چیزی ضامن نیستید.
حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
چنانچه مانند حشیش و کراک و امثال آن باشد ضامن نیستید.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
در فرض سوال، لازم نیست پول آن داده شود.
سوال: ردّ مظالم یعنی چه؟
جواب: كلمة مظالم جمع كلمة مظلمه است، این کلمه از ماده ظلم گرفته شده و از نظر اصطلاح فقهی به اموال و بدهی هایی گفته می شود که انسان از روی ظلم و بی عدالتی از بندگان خدا گرفته و نپرداخته است.و مظلمه عبارت از نوع خاصی از مدیون و مشغول الذمه بودن است و خصوصیت و ویژگی آن به این صورت است كه: یا انسان مبلغ مشخصی به فرد معینی مدیون است اما نمی‌داند كجاست و به او دسترسی ندارد، و یا اینكه می‌داند كه مبلغ معینی مدیون است اما به صورت مشخص، فرد مدیون برایش معلوم نیست كه چه كسی است؟ در هر دو صورت فرق نمی‌كند كه علت مدیونی، غصب و سرقت باشد، یا اینكه سبب آن امری مشروع باشد مثلاً از شخصی قرض كند و بعد قرض دهنده را پیدا نكند و امكان دسترسی به او نباشد، و یا می‌داند از كسی قرض كرده اما نمی‌داند كی بوده است؟ این معنی كلمه مظلمه كه جمع آن مظالم است. اما حكم آن این است كه: مقدار دین مذكور را باید به اشخاص فقیر صدقه بدهد، كه اصطلاحاً به این پرداخت صدقه و رد مال به فقیر بابت دین مزبور رد مظالم گفته می‌شود. آنچه تا كنون گفته شد حالت یقینی رد مظالم است اما گاهی چون شخص در برهه‌ای از زندگانی خیلی مقید به رعایت حقوقی دیگران در اموالشان نبوده است و چه بسا اموال آنان را تلف كرده است سپس متنبه می‌شود و احساس مدیونی می‌كند، و از طرفی شخصاً نمی‌داند به چه كسی و چه مبلغی بدهكار است؟ به منظور اینكه اگر واقعاً به كسی بدهكار است ذمه اش بری شود مبلغی را احتیاطاً به عنوان رد مظالم به فقرا صدقه می‌دهد. (جامع المسائل آیة الله فاضل لنکرانی ره، ج 2، س 1200)
سوال: آیا استفاده از خودروهای شخصی که سبب افزایش آلودگی هوا می‌شود، موجب حق الناس می‌شود؟
هر چند ممکن است استفاده از خودروی شخصی، موجب ضرر رساندن به سایرین باشد، ولی این مقدار از ضرر که عرفاً چندان مورد توجه نیست، موجب حق الناس نمی‌شود. البته چنانچه در این زمینه مقرراتی وضع شود، باید رعایت گردد و تلاش در حفظ محیط زیست هم اقدامی خداپسندانه است.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
استفاده از آن اشکالی ندارد.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
به این مقدار موجب حق الناس نمی‌شود، البته لازم است همه در رعایت قوانین و همچنین در کاهش آلودگی‌ها و کاهش مصرف انرژی تلاش نمایند.
حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اشکال ندارد.
حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
اضرار بر غیر، چنانچه عرفاً معتنی به (قابل اعتنا) نباشد مانعی ندارد، علی الخصوص در مواردی که استفاده از مورد مذکور در سوال ضرورت عرفی داشته باشد.
چند استفتاء از آیة الله خامنه ای دام ظله:
سوال: اگر مالى حرام یا شبهه‌ناك است ولى حق الناس نیست مى‌توان آن را خرج مواد غیر خوراكى و پوشاك كرد؟
جواب: تصرف در مالِ حرام جایز نیست.
سوال: اگر شك داشته باشیم كه مطلبى درست است یا نه و آن را به نقل از منبعى بگوییم، آیا مرتکب گناه شده‌ایم یا نه؟ و اگر شده‌ایم حق ا... است یا حق الناس؟
جواب: مى‌توانید چیزى را که اطمینان به صحّتش ندارید به نقل از منبع بازگو كنید.
سوال: اگر كسى در زندگى اشتباه كند، آیا خدا او را مى‌بخشد؟
جواب: توبه حقیقى و جدى به پیشگاه خداوند غفار، موجب بخشیده شدن گناه (اگرچه كبیره باشد) مى‌شود و ناامید شدن از حضرت حق، خود گناه است ولى باید توجه داشت كه اگر حق الناس در میان است، باید پرداخت شود و نیز چنانچه حق الله از قبیل قضاى نماز یا روزه بر عهده شخص است باید جبران شود.
منابع:
سایت اسلام کوئیست
پایگاه اطلاع رسانی آیة الله خامنه ای دام ظله
سایت اندیشه قم
جامع المسائل آیة الله فاضل لنکرانی ره، ج 2
مطالب مرتبط:
