حکم کسی که نماز نمی خواند چیست؟

نماز ستون و اساس دین است. امام باقر علیه الاسلام به نقل از رسول خدا صلوات الله علیه وآله می‌فرماید: «مَا بَیْنَ الْمُسْلِمِ وَ بَیْنَ الْكَافِرِ إِلَّا أَنْ یَتْرُكَ الصَّلَاةَ الْفَرِیضَةَ مُتَعَمِّداً أَوْ یَتَهَاوَنَ بِهَا فَلَا یُصَلِّیَهَابین مسلمان و كافر فاصله‏اى نیست، مگر این كه مسلمان نماز واجب را عمدا ترك كند یا آن را بى ‏اهمیت بداند و نخواند.»

فرآوری : تیموری/ کارشناس حوزه ـ بخش احکام اسلامی تبیان

حرمت ترک نماز، از انجام بسیاری از اعمال حرام سنگین تر است. چون انسان در ارتکاب بعضی از اعمال حرام، قصد بی حرمتی به خدای متعال و دین را ندارد، بلکه جنبه حیوانی انسان بر او غلبه کرده و چه بسا بعد از مبتلا شدن به فعل حرام، به شدت از خدای متعال می ترسد و توبه می کند. در حالی که رها کردن نماز، موثر از غلبه شهوات بر انسان نیست. بلکه ناشی از ضعف ایمان و بی توجهی به دستور الهی است.

از حضرت صادق علیه الاسلام سؤال شد كه چرا زانى كافر نیست ولى كسى كه نماز نمى ‏گذارد كافر مى ‏باشد، امام علیه الاسلام  فرمود: چون زناكار براى‏ شهوت این كار را مى‏ كند ولى آن كس كه نماز را ترك مى‏ كند براى این است كه به آن اهمیت نمى ‏دهد. زناكار براى لذت دنبال زنى را مى ‏گیرد و از او كامجوئى مى ‏كند، ولى آن كس كه نماز را ترك كرده و آن را انجام نمى ‏دهد قصدش لذت نیست بلكه فقط نظرش بى‏ اهمیت شمردن آن مى ‏باشد و هر گاه كسى نظرش استخفاف باشد كافر مى ‏گردد.

البته این کفر تا زمانی که همراه با انکار نماز نباشد، سبب جاری شدن احکام کافر، مثل عدم طهارت، عدم پاک بودن ذبایح او و حرمت ازدواج با او و ... نمی شود. و تنها در جایی که انکار نماز به شکل انکار ضروری دین باشد، این احکام برای شخص لازم است. اما به هر حال ترک نماز، مساله ای سبک نیست. و شخص در صورتی که نسبت به نماز سهل انگاری کند، مشمول نفرین الهی می شود:

«فَوَیْلٌ لِّلْمُصَلِّینَ* الَّذینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ[ماعون/۴و۵] پس واى بر نمازگزارانى كه در نماز خود سهل‏ انگارى مى ‏كنند.»

سهل انگاران در نماز با هم تفاوت هایی دارند، بعضی نماز را به طور كلی ترک می کنند و علت این کار مسامحه و كم اعتنایی به امور اخروی است. بعضی نماز را در بعضی اوقات ترک می کنند و آن را سبک می شمارند، بعضی نماز را انجام می دهند اما نسبت به شرایط و واجبات آن (مثل طهارت، غصبی نبودن محل و ...) بی اعتنا هستند، همه این ها با تفاوت هایشان، در نفرین الهی شریک هستند. هر چند هر کدام به میزان سهل انگاری اش در نماز، بهره ای از این قهر و غضب خواهد داشت.

به هر حال باید توجه داشت که ایمان باید در زبان، قلب و عمل انسان، نقش آفرینی کند. پیامبر صلوات الله علیه وآله می فرمایند: «الْإِیمَانُ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْكَانِ ؛ ایمان شامل اقرار زبانی، عقیده قلبی و عمل اعضا است.»

پس کسی که ایمان او تنها در زبانش است، و تاثیری در اعمال او ندارد و اساسی ترین عبادت را انجام نمی دهد، از ایمان واقعی بهره نبرده و این گونه ایمان فایده ای به حال او نخواهد داشت. مگر اینکه زمینه ساز و مقدمه ای برای سیر مراحل دیگر ایمان باشد تا شخص به لوازم قطعی ایمان پایبند شود. و حقیقتا خود را بنده خدا بداند.

در برخی از روایات تارک نماز را در حکم کافر معرفی کرده اند، مَنْ تَرَکَ‏ الصَّلَاةَ مُتَعَمِّداً فَقَدْ کَفَرَ…؛ علامه مجلسی، بحار، ج 30، ص 673. دو صورت دارد گاهی کاهل نماز است، یعنی از روی جهل و تنبلی و یا بی مبالاتی در انجام نماز کوتاهی می کند، چنین شخصی کافر فقهی و عقیدتی نیست بلکه چون معرفت لازم را ندارد، نعمت الهی را کفر ورزیده است و مستحق عذاب الهی هست اما حکم سایر مسلمانان را دارد! اما گاهی اصل نماز را قبول ندارد به گونه ای که منکر دین و ضروریات می شود در این صورت چنین شخصی کافر فقهی محسوب می شود و آثار کافر را دارد یعنی نمی توان با او ازدواج کرد و نجس می باشد!.

مطابق نظر آیت الله خامنه ای:

س 315: با جمعی از دوستان خانه‏ای را اجاره کردیم و متوجه شدیم که یکی از آنها نماز نمی‏خواند. بعد از سؤال از وی، پاسخ داد که قلباً به خداوند تبارک و تعالی ایمان دارد، ولی نماز نمی‏خواند. با توجه به هم غذا بودن و ارتباط زیاد با وی، آیا باید او را نجس بدانیم؟

ج: مجرد ترک نماز و روزه و سایر واجبات شرعى باعث ارتداد مسلمان و کافر شدن و نجاست وى نمى‏گردد و تا زمانى که ارتداد وى احراز نشده است، حکم سایر مسلمانان را دارد. (سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای)

مطابق نظر آیت الله سیستانی:

پرسش: تارک الصلوة در چه صورت کافر است و آیا نجس هم می باشد؟

منابع:

هدانا

شهر سوال