تبیان، دستیار زندگی
مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (حفظه الله تعالی): به طور کلّى بازاریابى شبکه اى صورت شرعی ندارد؛ و این قبیل موارد باید بر اساس قوانین مصوّب مجلس شورای اسلامی و مورد تأیید شورای محترم نگهبان باشد؛ و در صورت نبود قانون هم لازم است از طریق م
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

حکم شرعی بازاریابی شبکه ای (نتورک مارکتینگ)

با توجه به شرایط نوین در تجارت و قراردادهای خرید و فروش، روش های جدیدی هم برای بازاریابی جهت فروش محصولات، بوجود می آید که یکی از آنها بازاریابی شبکه ای است که پرسیده می شود آیا جایز است؟

فرآوری: حجت الاسلام تیموری - بخش احکام اسلامی تبیان

بازاریابی، بازاریابی شبکه ای،

مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (حفظه الله تعالی):

به طور کلّى بازاریابى شبکه اى صورت شرعی ندارد؛ و این قبیل موارد باید بر اساس قوانین مصوّب مجلس شورای اسلامی و مورد تأیید شورای محترم نگهبان باشد؛ و در صورت نبود قانون هم لازم است از طریق مجاری قانونی اقدام شود.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (حفظه الله تعالی):

بسمه تعالی، فعالیّت بازاریابی شبكه ای به نحو مذکور اجازه داده نمی شود ولی در این مسأله می توانید به مجتهد  جامع  الشرایط  دیگر  با رعایت الأعلم فالأعلم  مراجعه نمایید. [1]  و الله العالم.

حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی (حفظه الله تعالی):

بازاریابی شبکه ای بنابراحتیاط واجب صحیح نیست، و در این احتیاط واجب نمی توانید به کسی دیگر رجوع نمایید.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (حفظه الله تعالی):

با اهداء سلام و تحیت؛ تنها در صورتی که بازاریابی به صورت شبکه ای و زیر مجموعه ای نباشد و سود حاصله فقط به بازاریاب اول تعلّق گیرد اشکالی ندارد و غیر آن، اشکال دارد.

البته ممکن است در طرح های جدید، بعضی از اشکالات این کار برطرف شده باشد، ولی هنوز اشکال اصلی که استفاده بازاریاب های بالواسطه می باشد و نوعی اکل مال به باطل است وجود دارد.

دراین زمینه می توانید به کتاب (بازاریابی شبکه ای یا کلاهبرداری مرموز) که در بخش تألیفات سایت ما زیر شاخه فلسفه احکام مراجعه فرمایید.

به طور کلّى بازاریابى شبکه اى صورت شرعی ندارد؛ و این قبیل موارد باید بر اساس قوانین مصوّب مجلس شورای اسلامی و مورد تأیید شورای محترم نگهبان باشد؛ و در صورت نبود قانون هم لازم است از طریق مجاری قانونی اقدام شود

سؤال مجدّد از آیت الله مکارم شیرازی:

سلام علیکم: درمورد پرسشی که با کد رهگیری 9306010053 ثبت شده است، به اطّلاع می رساند که مبالغی که به واسطه خریدهای سطوح دیگری به حساب شخص واریز می شود، به عنوان حقّ مدیریت و پی گیری برنامه ها، حضور در جلسات آموزش و خرید و عضوگیری و همچنین پیگیری خرید و ... است که شخص برای شرکت انجام می دهد در واقع این شخص وکیل شرکت در جهت عضو گیری جدید و پی گیری مشکلات آنها و واسطه میان شرکت و خریداران است،دریافت چنین مبلغی که با عنوان حقّ مدیریت آن را می-شناسیم، باز هم اشکال دارد؟

جواب از آیت الله مکارم شیرازی:

با اهداء سلام و تحیت؛ فریب این گونه توجیهات را نباید خورد، اینها صوری است و در واقع عرفاً کاری صورت نمی گیرد تا در مقابل عضو گیری سطوح دیگر مستحقّ دریافت اجرت باشد.

اگر واقعاً کار مثبتی انجام می شود می تواند در مقابل آن کارها حقّ الزحمه بگیرد.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (حفظه الله تعالی):

بسم الله الرحمن الرحیم، علیکم السلام ورحمه الله. به طور کلّی گرفتن مبلغ مشخّصی در قبال فروش کالا و معرّفی مشتری تحت عنوان جعاله مانعی ندارد، ولی مطالبه وجه در قبال عملکرد افراد بعدی (که توسّط بازاریاب اول معرّفی شده اند) از جانب بازاریاب اول،وجه شرعی ندارد مگر آنکه خود شرکت با میل خود چیزی پرداخت کند. والله العالم.

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (حفظه الله تعالی):

بازار یابی شبکه ای تنها در صورت وجود همه شرائط ذیل جائز است:

1.معامله در آن واقعی و واجد شرائط صحت باشد.

2.سود در مقابل کار حلال مثل معرفی مشتری -ولو با واسطه- پرداخت شود.

3.تمام مراجع قانونی آن را مجاز بدانند.  و در عمل هم شرکت، قوانین را رعایت کند.

4.فاقد هرگونه مفسده اقتصادی باشد. لذا بازاریابی شبکه ای اگر شبیه معاملات شرکت های هرمی مانند گلدکوئیست باشد اشکال دارد.

با توجه به توضیحات فوق، شاید مورد کمی از شرکت های این چنینی پیدا شود که ضوابط فوق در مورد آنها موجود باشد لذا توصیه اکید می شود، حتی در فرض جواز هم از چنین معاملاتی اجتناب شود بنا بر این، احتیاط در ترک است.

حضرت آیت الله العظمی مدرسی (حفظه الله تعالی):

بسم الله الرحمن الرحیم، سلام علیكم.

اخذ اجرت در برابر تبلیغ و بازاریابى براى كالاهایى كه اشكال شرعی ندارد، بلا مانع است به شرط آن كه محور كار عقد بیع و شراء باشد. موفق باشید

حضرت آیت الله العظمی علوی گرگانی (حفظه الله تعالی):

بسمه تعالی، شرایط و قوانینی که در مملکت برای فعالیّت های بازاریابی شبکه ای قرار داده شده است بسیار خوب است و موارد مختلفی از نگرانی های علما را برطرف کرده است، امّا باید به یک نکته توحّه کامل داشت و آن این است که  از نظر شرع مقدس هر پولی که ردّ و بدل می¬شود یا باید در مقابل کارو عملی باشد که دارای ارزش مادی و قابل احترام باشد و یا در مقابل تحویل کالا و یا خدمات باشد که در قالب عقد شرعی و بر اساس دستورات دینی باشد، و بر همین اساس در فعالیت های بازاریابی چنانچه در مقابل فروش کالا و یا آموزش و یا کلّاً هر عملی که در نزد عرف دارای ارزش مادی است و برای ان پول داده می شود، پولی دریافت شود و همچنین در راستای قوانین شرعی و مملکتی باشد این ردّ وبدل شدن پول مانعی ندارد، امّا اگر این عمل بدون انجام یکی از کارهای ذکر شده باشد این عمل حرام است،و لذا در فعالیّت های شبکه ای هرمی در مرحله اول فرد به واسطه معرّفی نفر دیگر پورسانتی را دریافت می کند که این موضوع مانعی ندارد امّا فرد دوم هم چنانچه فرد سومی را معرّفی کند باز به شخص اول پورسانتی داده می شود که این پورسانت بدون انجام فعالیت خاصی توسّط فرد اول است و حرام می باشد، حال با این مقدّمه در مورد شبکه های بازریابی هم اگر به ازای فروش هر کالا و یا آموزش و یا فعالیت دارای ارزش مادی پولی به این بازاریاب داده شود مانعی ندارد، امّا اگر در مراحل بعدی افراد زیر شاخه بازریابی کنند امّا به این فرد اول هم پولی داده شود حرام است با این مقدّمه به جواب سؤالات شما می پردازیم س1.چنانچه فرد بازاریاب سود خود را بواسطه هر عمل بازاریابی دریافت کند حلال است امّا اگر نحوه آن مثل بازاریابی هرمی باشد که توضیح داده شد حرام است.

استفتاء اختصاصی  از دفتر مقام معظم رهبری:

نظر مقام معظم رهبری در مورد بازاریابی شبکه ای باتوجه به اعلام نظر شورای نگهبان بر عدم خلاف شرع بودن این کار، چیست؟
لطفا به صورت صریح و شفاف راهنمایی لازم را داشته باشید، متاسفانه سایت رهبری مسئله به این مهمی را به صورت رسمی منتشر نمی کند، همین ضعف و کوتاهی باعث شده که نظرات غیر رسمی و شایعات مختلفی از حلال بودن یا حرام بودن این کار در میان مردم زیاد شود و باعث سردرگمی شده است!.
با تشکر

سلام علیکم و رحمة الله و برکاته
چنانچه فعالیت اقتصادی مذکور بر طبق آیین نامه ای باشد که به تأیید شورای محترم نگهبان رسیده است، فی نفسه اشکال ندارد.
موفق و مؤید باشید.


منابع:
هدانا
سراج،سایت رسمی احکام جامع

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.