آیا احکام اسلامی، به مرور زمان تغییر می کند؟!

آیا برخی از احکام آسمانی و برخی زمینی است؟! و احکام زمینی به مرور زمان می بایست بنا به شرایط جامعه تغییر کند؟ مثلاً احکام حضرت موسی با عیسی و ... کمی متفاوت بوده و الآن هم که 1400 سال از زمان پیامبر(ص) می گذرد احکام زمینی باید عوض شود؟ مثلاً خانم ها که در این شرایط در حال کار کردن خارج از منزل هستند و زحمت می کشند، آیا باید سهم الارثشان نصف مردان باشد؟!

1. احکام الهی بر دو بخش تقسیم می شوند:

الف. جهان شمول(ثابت و غیر قابل تغییر)، یعنی قوانینی که به هیچ وجه و در هیچ شرایطی(مگر ضرورت) تغییر نمی یابند؛ مانند حکم نماز.

ب. موقعیتی(متغیر) که با توجه به مقتضیات زمان تغییر می کند؛ مانند آیه شریفه: «و در برابر آنها تا مى توانید نیرو و اسبان سوارى آماده کنید تا دشمنان خدا و دشمنان خود - و جز آنها که شما نمی شناسید و خدا می شناسد- را بترسانید.

در این جا تمام عقلای عالم اتفاق نظر دارند که باید به ملاک حکم توجه کرد؛ یعنی هیچ عاقلی اکنون نمی پذیرد که برای نبرد با دشمن، باید اسب تهیه کرد.

2- اگر در قرآن یا سنت علت حکمی بیان شده باشد - و به اصطلاح منصوص العلة باشد - حکم نیز به تبع آن توسعه یافته و یا تضییق می شود.
مثلاً اگر پزشکی به بیمارش گفت: انار نخور چون ترش است، با عنایت به این علت نخوردن انار، ترش بودن بیان شده است؛ لذا این حکم از یک طرف توسعه پیدا می کند و هر چیز ترش را شامل می شود و از طرف دیگر محدود می شود و انار شیرین را شامل نمی شود.

3.مواردی مانند آنچه در پرسش آمده است مورد اتفاق نیست؛ زیرا اولاً: در آن زمان هم بسیاری از بانوان به کار مشغول بودند. از جمله خدیجه همسر پیامبر(صلی الله علیه و آله).

ثانیاً: هم اکنون نیز حتی اگر زنی بسیار ثروتمندتر از شوهرش باشد، نفقه زن بر عهده مرد است. و آیا تمام عقلای جهان اتفاق نظر دارند که نفقه بر عهده مرد باشد، اما سهم الارث او مساوی؟!

البته، در سال های اخیر و به مقتضای زمان، برخی از محدودیت های بانوان مانند ممنوعیت از اشتغال به شغل قضاوت(در مواردی که تنها با استناد به قانون صورت گرفته و اجتهاد در آن نقشی ندارد)، ارث نبردن از زمین، تساوی دیه پرداختی به زن و مرد توسط بیمه و...، برداشته شده و مقررات جدیدی تدوین و تصویب گردید .

خلاصه :

الف. جهان شمول(ثابت و غیر قابل تغییر)، یعنی قوانینی که به هیچ وجه و در هیچ شرایطی(مگر ضرورت) تغییر نمی یابند؛ مانند حکم نماز.

ب. موقعیتی(متغیر) که با توجه به مقتضیات زمان تغییر می کند؛ مانند آیه شریفه: «و در برابر آنها تا مى توانید نیرو و اسبان سوارى آماده کنید تا دشمنان خدا و دشمنان خود و جز آنها که شما نمی شناسید و خدا می شناسد- را بترسانید.