شرایط نذر و عهد

نَذر یعنی آن که انسان تصمیم بگیرد برای خدا کاری را انجام بدهد. آن کار که به خودی خود مستحب بوده است، بر اثر نذر واجب می‌شود، البته با شرایطی که در متون اسلامی ذکر شده است.
البته یک حالت دیگر هم برای نذر هست و آن این که انسان تصمیم بگیرد برای خدا کاری را (که مکروه و ناپسند است) ترک کند یا ترک کاری که نکردن آن بهتر است.

1. عمل به نذری که با صیغه شرعی و با رعایت سایر شرایط آن منعقد شده است، بر عهده خود شما است  و اگر اطمینان دارید که دیگری نذرتان را از جانب شما انجام نداده‌ است، همچنان بر عهده خودتان باقی خواهد ماند ولی او نیز در قبال شما ضامن مبلغی است که به او پرداخته‌اید.
2. اگر شک دارید که کار را انجام داده‌‌ است یا نه، و آن فرد هم انسان مورد اعتمادی باشد، می توانید بنا را بر این بگذارید که نذرتان را انجام داده است یا خواهد داد و شما در این زمینه تکلیفی نخواهید داشت.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله العالی):

اگر صیغه شرعی نذر را خوانده باشید، نذر به عهده شما است و کسی که مبلغ را گرفته و به آنچه گفته‌اید عمل نکرده است ضامن آن مبلغ است.

حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی(مد ظله العالی):

باید خودتان به نذر عمل کنید ولی می توانید پولتان را از طرف مطالبه نمایید.

امام خمینی(ره):

برای این که عهد شرعی محقق شود صیغه لازم است و نیز کاری را که عهد می کند انجام دهد، باید نکردنش بهتر از انجام آن نباشد.

آیة الله خامنه ای(دام ظلّه):

برای تحقق آن باید صیغه خوانده شود و متعلّق عهد (چیزی که عهد می کند) لازم نیست رجحان داشته باشد ولی باید مرجوح دینی یا دنیایی نباشد. (یعنی مانع شرعی نداشته باشد)

آیة الله خویی(ره):

در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود و کاری را که عهد می کند انجام دهد باید یا عبادت باشد مثل نماز واجب یا مستحب یا کاری باشد که انجام آن بهتر از ترکش باشد. ولی بنابر احتیاط واجب در صورتی که متعلق عهد مرجوح شرعی نباشد (مانع شرعی نداشته باشد) آن عمل را انجام دهد.

آیة الله سیستانی(دام ظلّه):

در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود مثلاً بگوید با خدا عهد کردم چنین کنم. کافی است از کاری که عهد می کند انجام دهد شرعاً نهی نشده باشد و در نظر عقلا رجحان (یعنی عقلا کاری را که عهد می کند بهتر باشد) داشته باشد یا برای آن شخص مصلحتی در برداشته باشد.

آیة الله شبیری زنجانی(دام ظلّه):

در عهد هم مثل نذر باید با خدای خود عهد کند، اگر کاری را که عهد کرده، انجام و ترک آن از هر جهت یکسان باشد باز هم باید به عهد خود وفا کند.

آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):

در عهد هم مثل نذر صیغه لازم است، کاری را که عهد می کند انجام دهد یا باید عبادت باشد مثل نماز واجب و مستحب، یا کاری باشد که انجام آن بهتر از ترکش باشد. 

آیة الله فاضل لنکرانی(ره):

در عهد مثل نذر باید صیغه عهد خوانده شود، کاری را که عهد می کند انجام دهد، باید از لحاظ شرعی خوب باشد و اگر از نظر شرعی مباح است بنابر احتیاط واجب باید آن کار را انجام دهد.
عهد این است که انسان بگوید: عاهدت الله...

آیة الله گلپایگانی(ره):

برای تحقق عهد صیغه لازم است بنابر اقوی (احتیاط واجب) ، کاری را که عهد کرده انجام دهد باید مرجوح نباشد (مانع شرعی نداشته باشد) و رجحان داشتن معتبر نیست پس اگر فعل مباحی را عهد کرده، لازم است انجام دهد.

آیة الله اراکی(ره):

باید صیغه عهد خوانده شود و باید آنچه عهد می کند فعلش بهتر از ترکش باشد (مرجوح نباشد.)

آیة الله بهجت(ره):

انسان می تواند با عهد کردن انجام کاری که مطلوب شارع است یا ترک کاری را که مورد نهی واقع شده برخود واجب کند و برای محقق شدنش صیغه لازم است.

آیة الله تبریزی(ره):

برای محقق شدن عهد شرعی باید صیغه خوانده شود و کاری را که عهد می کند انجام دهد، یا عبادت باشد یا انجام آن بهتر از ترکش باشد؛ ولی بنا بر احتیاط واجب در صورتی که متعلق عهد مرجوح شرعی نباشد آن عمل را انجام دهد. (یعنی مانع شرعی نداشته باشد)

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):

عمل کردن به عهد مانند نذر واجب است به شرط اینکه صیغه عهد را بخواند، مثلاً بگوید: با خدا عهد کردم که فلان کار خیر را انجام دهم اما اگر صیغه نخواند، یا آن کار شرعاً مطلوب نباشد عهد او اعتباری ندارد.

آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):

برای تحقق عهد باید صیغه خوانده شود، باید انجام آن کاری که عهد می کند، بهتر از ترکش باشد.

آیة الله وحید خراسانی(دام ظلّه):

در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود و متعلق عهد نباید مرجوح باشد (چیزی که عهد می کند نباید مانع شرعی داشته باشد) ولی اعتبار رحجان محل اشکال است.

جواب: اگر نذر شرعی كرده باشد و به آن عمل نكند گناه كرده و كفاره بر او واجب می‌شود و كفاره نذر 60 روز روزه گرفتن یا اطعام 60 فقیر می‌باشد. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 2، م 2669) و (تحریر الوسیله امام (ره)، ج 2، ص 124، م 28)

جواب: نذر آن است كه انسان ملتزم شود كه كار خیری را برای خدا به جا آورد، یا كاری را كه نكردن آن بهتر است برای خدا ترك نماید. (توضیح المسائل امام (ره)، م 2640)

مطالب مرتبط:

کمک گرفتن در انجام نذر

شرایط صحت نذر

نذر فرزند بدون اذن پدر و تکلیف انجام آن