هزینه ولیمه جزء شرایط استطاعت است؟

هزینه های سوغات و میهمانی (ولیمه) جزء شرایط وجوب حج و استطاعت نیستند و از موارد استطاعت مالی محسوب نمی شوند.

دریایى است حج; موج خیز و گهرساز. هر كه به ژرفاى معارفش فرو رود و در اعماق حكمتهایش غوّاصى كند، مرواریدهاى گرانبها و بى بدیل به چنگ مى آورد. و هر كه بر ساحل، به تماشا بایستد، هرچندهم به گوهر نرسد، امّا تلاطم امواج و نسیم ساحل این دریا، روحش را شاداب مى كند.

بعد از مقدمه در این مقاله به طرح چند پرسش و پاسخ در مورد حج می پردازیم:

سوال: 1. آیا اگر هزینه ثبت نام حجّ مردی را همسرش با مهریه خود یا از اموال خود بدهد حج بر او واجب می شود؟ و در صورت انجام آن، کفایت از حج واجب می شود؟ 2. آیا هزینه سوغات و میهمانی از موارد مشمول استطاعت مالی محسوب می شود؟ 3. آیا زنی که مستطیع است و همراه نبودن شوهرش در سفر حج موجب عدم امنیت او می شود حج بر او واجب است؟ 4. با توجه به این که جهت اعزام به حج مجبور به ثبت نام بوده و ممکن است نوبت اعزام، سالها طول بکشد آیا شخص مستطیع، باید از طرق دیگری همچون خرید آزاد فیش حج (که در حال حاضر غیر قانونی است) اقدام نماید؟ 5. با توجّه به زیاد بودن فاصله ثبت نام حج و اعزام به حج، استطاعت در موقع ثبت نام شرط است یا موقع اعزام به حج؟ 6. با توجّه به این که مسئولین حج اعلام کرده اند تا 17 سال دیگر ثبت نام حج تمتع ندارند آیا می توان هزینه ثبت نام حج تمتع را برای ثبت نام عمره استفاده نمود؟

ج 1. اگر همسر شما یا شخص دیگری تمام مخارج مربوط به حج شما را به عهده بگیرد و یا بخشی را به عهده بگیرد و بخش دیگر را خودتان داشته باشید شما دارای استطاعت بذلی می باشید حج بر شما واجب می گردد. این حجّ بذلی، از حجّة الاسلام نیز کفایت می کند. (خمینى، سید روح اللّٰه موسوى، توضیح المسائل( محشّٰى)، خامنه‌اى، سید على بن جواد حسینى‌، مناسک حج، ص 7، ؛ خراسانى، حسین وحید‌، مناسک حج، ص 35)

ج 2. هزینه های سوغات و میهمانی (ولیمه) جزء شرایط وجوب حج و استطاعت نیستند و از موارد استطاعت مالی محسوب نمی شوند. (گلپایگانى، لطف الله صافى‌، استفتاءات حج( هزار مسأله)، ص 9 و 42؛ محمودى، محمد رضا‌، مناسک حج( محشّٰى)

ج 3. اگر در امان نباشد واجب است بر او که کسى را همراه ببرد؛ گر چه با اجرت، و اگر پول اجرت دادن نداشت و رفتن موقوف بود بر اجیر گرفتن، این زن استطاعت ندارد و حج بر او واجب نیست. (خمینى، سید روح اللّٰه موسوى‌، نجاة العباد، ص 210)

ج 4. علما خرید و فروش فیش حج را جایز دانسته (لنکرانى، محمد فاضل موحدى‌، جامع المسائل(فارسی)، ج 2، ص 203؛ شیرازى، ناصر مکارم‌، استفتاءات جدید، ج 2، ص 195) و شخص مستطیع در صورتی که متمکّن از انجام حج با صرف مبلغ بیشتر و یا خرید فیش حج باشد، اقدام بر آن واجب است تا حج را زودتر انجام دهد، (گلپایگانى، لطف الله صافى‌، استفتاءات حج( هزار مسأله)، ص 36) امّا بنا بر فرض مذکور که خرید فیش حج، غیر قانونی و بر خلاف مقررات نظام باشد جایز نیست. (لنکرانى، محمد فاضل موحدى‌، جامع المسائل(فارسی)، ج 1، ص 269 و 272 و 588 ؛ خامنه‌اى، سید على بن جواد حسینى‌، أجوبة الاستفتاءات(العربیه)، ج 2، ص 74 ؛ شیرازى، ناصر مکارم‌، احکام پزشکى، ص 128 و 129 ؛ نجف‌آبادى، حسین على منتظرى‌، رساله استفتاءات، ج 1، ص 97) باید صبر کند تا زمان اعزامش فرا رسد.

ج 5. استطاعت شرط وجوب حج است حدوثاً و بقاءً یعنی هنگام ثبت نام باید استطاعت وجود داشته باشد و تا هنگام اعزام باقی بماند و زایل نشود. (مدارک تحریر الوسیلة، ص 50؛ تبریزى، جعفر سبحانى‌، مناسک الحج و أحکام العمرة، ص  9 و 20)

ج 6. اگر استطاعت مالی و بدنی حاصل باشد و بتوانید از راه آزاد به حج بروید مستطیع هستید باید به حج بروید. (مرتضوى لنگرودى، سید محمد حسن‌، توضیح المناسک، ص 44 و 45) استفاده کردن هزینه ثبت نام حج تمتع در حال استطاعت در عمره و کارهای خیر دیگر جایز نیست. (استفتاءات (امام خمینى)، ج‌1، ص 437‌) ولی اگر تمکّن رفتن از راه آزاد را هم ندارید مستطیع نیستید و نگه داری پول هم لازم نیست.

كفاره استظلال در احرام بنا بر احتیاط واجب یك گوسفند است كه باید پس از ذبح به فقرا پرداخت شود. ( مناسک محشی، ص193، م424، با توجه به حاشیه مرحوم آیت الله خوئی(ره))

از حج كفایت می‌كند و لازم نیست نائب بگیرند. (استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، ص451، س47)

منابع:

ضیافتى با میزبانى خدا ـ جواد محدّثى

اسلام کوئیست

اندیشه قم

استفتائات امام خمینی(ره)، ج1

احکام پزشکى، ناصر مکارم‌ شیرازی دام ظله