هدیه ام را پس بده!
معنای هبه اعم از هدیه است. هدیه به معنای سوغات، ارمغان وتحفه بوده ولی منظور از هبه بخشش و عطیه می باشد. هدیه هبه ای است که به واسطه محبت و دوستی داده می شود.
سؤال: حکم پس گرفتن هدیه (هبه) را در موارد ذیل بیان فرمایید:
الف) غیر ذی رحم ( غیرخویشاوندان)
ب) ذی رحم (خویشاوندان)
ج) همسر
امام خمینی(ره)
الف) در صورتی می توان از غیر ذی رحم هبه را پس گرفت که:
1- عین آن باقی باشد. 2- هبه معوضه نباشد. 3- موقع دادن هبه قصد قربت نکرده باشد.
ب) از ذی رحم نمی توان هبه را پس گرفت.
ج) حکم پس گرفتن هبه از همسر همانند غیر ذی رحم است.
تحریر الوسیله، اسماعیلیان، 1408 هـ.ق، ج 2، کتاب الهیه، ص 58، م 8
آیت الله اراکی(ره)
الف) در صورتی می توان از غیر ذی رحم هدیه را پس گرفت که:
1- عین آن باقی باشد. 2- موقع دادن هدیه قصد قربت نکرده باشد و اگر قصد قربت کرده بنابراحتیاط واجب نمی تواند هدیه را پس بگیرید.
ب) از ذی رحم نمی توان هدیه را پس گرفت.
ج) حکم پس گرفتن هبه از همسر محل اشکال است و احتیاط در ترک است.
استفتائات، معروف، 1373، ص 141 و 142 استفاده از س 4،1و5 و توضیح المسائل، دفتر تبلیغات حوزه ی علمیه ی قم، 1372، ص 556 (استفتائات)، با استفاده از مبحث هبه
آیت الله بهجت (ره)
الف) در صورتی می توان از غیر ذی رحم هبه را پس گرفت که:
1- عین آن باقی باشد 2- هبه معوضه نباشد 3- موقع دادن هبه قصد قربت نکرده باشد.
ب) از ذی رحم نمی توان هبه را پس گرفت.
ج) می تواند هبه را از همسر پس بگیرد، ولی خلاف احتیاط است.
استفتائات، دفتر معظم له، 1386، ج 3، ص 383، با استفاده از س 4528، 4529 و 4533
آیت الله تبریزی(ره)
الف) در صورتی می توان از غیر ذی رحم هبه را پس گرفت که:
1- عین آن باقی باشد 2- هبه معوضه نباشد 3- موقع دادن هبه قصد قربت نکرده باشد.
ب) از ذی رحم نمی توان هبه را پس گرفت.
ج) احتیاط واجب آن است که از هبه به همسر رجوع نشود.
المسائل المنتخبه، دارالصدیقة الشهیده، 1382، ص 287، با استفاده از م 938 استفتائات جدید، سرور، 1383، ج1، ص 293، با استفاده از س 1311، 1312 و 1317
آیت الله خامنه ای (دام ظلّه)
الف) در صورتی می توان از غیر ذی رحم هبه را پس گرفت که:
1- عین آن باقی باشد 2- هبه معوضه نباشد 3- موقع دادن هبه قصد قربت نکرده باشد.
ب) از ذی رحم نمی توان هبه را پس گرفت.
ج) حکم پس گرفتن هبه از همسر همانند غیر ذی رحم است.
اجوبة الاستفتائات، بین المللی الهدی، 1386، ص 437 و 445، با استفاده از س 1752 و 1757
آیت الله خویی(ره)
الف) در صورتی می توان از غیر ذی رحم هبه را پس گرفت که:
1- عین آن باقی باشد 2- هبه معوضه نباشد
ب) از ذی رحم نمی توان هبه را پس گرفت.
ج) حکم پس گرفتن هبه از همسر همانند غیر ذی رحم است.
منهاج الصالحین، مدینة العلم، 1410 هـ.ق، ج 2، ص 205، م 974 و 975
آیت الله سیستانی (دام ظلّه)
الف) در صورتی می توان از غیر ذی رحم هبه را پس گرفت که:
1- عین آن باقی باشد 2- هبه معوضه نباشد 3- موقع دادن هبه قصد قربت نکرده باشد.
ب) از ذی رحم نمی توان هبه را پس گرفت.
ج) حکم پس گرفتن هبه از همسر همانند غیر ذی رحم است.
المسائل المنتخبه، مکتب سماحة آیت الله سیستانی، 1425 هـ.ق، ص 373، م 942 و 943
آیت الله صافی گلپایگانی (دام ظلّه)
الف) در صورتی می توان از غیر ذی رحم هبه را پس گرفت که:
1- عین آن باقی باشد 2- هبه معوضه نباشد 3- موقع دادن هبه قصد قربت نکرده باشد.
ب) از ذی رحم نمی توان هبه را پس گرفت.
هدایة العباد، مؤسسه السیدة المعصومه(س)، ج 2، 1420 هـ.ق، ص 175، م 8
آیت الله فاضل لنکرانی (ره)
الف) در صورتی می توان از غیر ذی رحم هبه را پس گرفت که:
1- عین آن باقی باشد 2- هبه معوضه نباشد 3- موقع دادن هبه قصد قربت نکرده باشد.
ب) از ذی رحم نمی توان هبه را پس گرفت.
ج) هبه را می تواند از همسر پس بگیرد.
الاحکام الواضحه، مرکز فقه الائمة الاطهار، 1424 هـ.ق، ص 366، م 1606 و 1607
آیت الله گلپایگانی (دام ظلّه)
الف) در صورتی می توان از غیر ذی رحم هبه را پس گرفت که:
1- عین آن باقی باشد 2- هبه معوضه نباشد 3- موقع دادن هبه قصد قربت نکرده باشد.
ب) از ذی رحم نمی توان هبه را پس گرفت.
ج) هبه را می تواند از همسر پس بگیرد.
هدایة العباد، دارلقرآن الکریم، 1417 هـ.ق، ج 2، ص 135، م 438
آیت الله مکارم شیرازی (دام ظلّه)
الف) .......................
ب) از ذی رحم نمی توان هبه را پس گرفت.
ج) از همسر می توان هبه را پس گرفت.
استفتائات، مدرسة الامام علی بن ابیطالب(ع)، 1383، ج 3، ص 319، با استفاده از س 842
آیت الله نوری همدانی (دام ظلّه)
سؤال: در چه صورت می توان هدیه ای را که به ذی رحم یا غیر رحم داده می شود، مطالبه نمود؟
«بسمه تعالی» با سلام در هدیه به خویشاوندان فقط در صورتی می تواند آن را مطالبه نماید که برای مدت معینی حق فسخ را برای خود قرار داده باشد. و در هدیه به غیر خویشاوند اگر عین چیزی که هدیه کره موجود باشد و بدون عوض باشد و همراه با قصد قربت نباشد. می توان آن را مسترد نماید.
ج) حکم پس گرفتن هبه از همسر همانند غیر ذی رحم است.
استفتائات موجود در واحد پاسخ به سؤالات
منتخب المسائل، مؤسسه مهدی موعد (عج)، 1420 هـ.ق، ص 300، م 939
آیت الله وحید خراسانی (دام ظلّه)
الف) در صورتی می توان از غیر ذی رحم هبه را پس گرفت که:
1- عین آن باقی باشد 2- هبه معوضه نباشد
ب) از ذی رحم نمی توان هبه را پس گرفت.
ج) حکم پس گرفتن هبه از همسر همانند غیرذی رحم است.
منهاج الصالحین، مؤسسه الامام باقر العلوم (ع)، ج 3، ص 235، م 974 و 975
بخش احکام اسلامی تبیان
