مواظب صوفیها باشید

امروزه به رسم تمام زمانها و اعصار، فرقه‌های مختلفی با رنگ و بوی دینی و غیر دینی قد علم کرده‌اند و جوانان را به سوی خود فرامی‌خوانند که این امر احتیاط جوانان عزیز و دقت و هوشیاری خانواده‌های محترم را در راهنمایی فرزندانشان می‌طلبد یکی از این گروه‌های، فرقه‌های صوفی‌گری است که مدعیان و طرفداران آن معتقدند که تصوّف یا همان صوفی‌گری مخالف شیعه نبوده و برای مدعای خویش چنین استدلال می‌کنند که از سوی علمای شیعه، ردی بر آن وارد نشده و بر علیه آنها كتابی ننوشته‌اند. در این مقال به تحلیل این ادعا پرداخته‌ایم:

تردیدی نیست كه تصوّف ریشه‌های غیراسلامی دارد و از خارج وارد جامعه اسلامی شده¹ و منشأ آن مسیحیّت، آداب و افكار هندی مانی² و فلسفه یونان مخصوصاً  نوافلاطونی می‌باشد.³  و از اصول واقعی اسلام منحرف است .

بنابراین فقهای عظیم‌الشأن شیعه با پیروی از اهل بیت ـ علیهم السلام ـ در طول تاریخ در برابر این دسته، ایستادگی كرده و با بیان و قلم عرصه را بر آنها تنگ نموده‌اند و همیشه مردم را از پیروی صوفیان برحذر داشته‌اند.

شیخ حرّعاملی صاحب كتاب وسائل‌الشیعه صدها روایت در مذمت صوفیه نقل كرده است. و خود او در ابطال تصوّف و نكوهش آن می‌نویسد: «شیعه امامیّه و جمیع طائفه اثنی‌عشریه بر بطلان مذهب تصوّف و رد بر صوفیه از زمان پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ و ائمه معصومین ـ علیهم السلام ـ تا زمان حاضر اجماع (اتفاق نظر) داشته‌اند و همواره شیعیان به تبعیّت از امامان معصومشان در پی انكار صوفیه بوده‌اند.⁴

و هم ایشان در جای دیگر از كتاب خود می‌نویسد: «تمام شیعه، صوفیّه را انكار نموده‌اند و از امامان خویش احادیث بسیاری در نكوهش آنان نقل كرده‌اند و علمای شیعه كتابهای بسیاری در ردّ این گروه و اثبات كفر آنان تألیف نموده‌اند كه از جمله كتاب شیخ مفید در ردّ بر اصحاب، جلّاح است كه در آن آمده است كه صوفیه در اصل دو فرقه می‌باشد، جلولیّه و اتحادیّه»⁵

در این راستا علما و بزرگان شیعه كه افكار و آراء باطل صوفیه و حقیقت تصوّف را خوب می‌شناسند بر علیه آنها كتاب و یا رساله نوشته‌اند كه از جمله: علامه آل آقا در كتاب «فضایح صوفیه» اسامی 120 كتاب مهم و تحقیقی در این مورد را ذكر می‌كند، از آنجا كه ذكر همه آنها در حوصله این نوشتار نیست به برخی از آنها اشاره می‌شود:

1 . الرد علی الصوفیّه الغالیه، تألیف حسین بن سعید اهوازی از اصحاب امام رضا ـ علیه السّلام ـ .

2 . رد بر حسن بصری، تألیف فضل بن شاذان.

3 . كسر الأصنام در ابطال تصوّف، فیلسوف بزرگ ملاصدرا، صدرالمتألهین صاحب كتاب اسفار اربعه.

4 . الرد علی الصوفیه، ابوالفتح محمد بن علی الكراجكی.

5 . المطاعن المجرمیّه فی ردّ صوفیه، شیخ نورالدین أبی الحسن علی بن عبدالعالی الكركی.

6 . عین الحیاه، محمد باقر مجلسی.

7 . الرد علی اهل الشهود القائلین بوحده الوجود، ملّا سعید لاهیجانی.

8 . الرد علی الصوفیه، تألیف ملّا اسماعیل بن محمدحسین مازندرانی.

9 . الرد علی الصوفیه، سید قاضی هاشمی دزفولی.

10. كلمه فی التصوّف، محمدصالح مازندرانی سمعانی.

11 . ارشادیّه رد بر صوفیه، شیخ علی معصومی گنابذی.

12 . حجّت قوی رد بر مولوی و مثنوی، شیخ جواد خراسانی.

13 . كشف‌التهمه، تألیف ذبیح الله محلاتی.

14 . میزان‌المطالب، تألیف میرزا جواد تهرانی.

15 . خیراتیه، آقا محمدعلی بن علّامه وحید بهبهانی.

16. تنبیه‌الغافلین، آقا محمد بن آقا محمد علی بن وحید بهبهانی.

آنچه ذكر شد بخشی از كتابهایی است كه به طور مستقل توسط فقها و اندیشمندان شیعه امامیه از زمان امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ تا به حال در ابطال عقاید و باورهای پشمینه ‌پوشان (صوفیه) تألیف شده است، اما كتابهای كه قسمتی از آنها در رد این گروه نوشته شده و یا فصل خاصی به این موضوع اختصاص داده شده بسیار زیاد است كه نیاز دارد در این مورد منبع‌شناسی مستقل صورت گیرد.

[1] . مطهری، مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی، ج 2، ص 98، تهران، صدرا، بسیت و دوم 1378 ه.

[2] . مشكور، جواد، فرهنگ فرق اسلامی، ص 306، مشهد، آستان قدس رضوی، 1368 ه.

[3] . لاهیجی، محمد، مقدمه مفاتیح الاعجاز، ص 36، تهران، سعدی، پنجم، 1371 ه.

[4] . حرعاملی، الاثنی‌عشریه، ص 44، قم، دارالكتب العلمیه، بی‌تا.

[5] . همان، ص 52.