چرا دست زدن به جنازه انسان غسل دارد؟

افراد سوالات خاصی در مورد احکام می پرسند که باید توجه نمود که انسان علت تمام احکام را نمی داند. مثلا می پرسند که چرا در مس با سگ غسل بر ما واجب نمی شود ولی مس میت غسل را بر ما واجب می کند؟

فرآوری: حجت الاسلام تیموری - بخش احکام اسلامی تبیان

اولا: باید توجه نمود که انسان علت تمام احکام را نمی داند. انسان به دلیل ناشناخته های گسترده اش، به شریعت نیاز دارد تا او را به سمت صحیح (بدون ریسک آزمون و خطا)، هدایت کند. بنابراین طبیعی است که علت تمام احکام را ندانیم. بشر حتی اگر نادانسته ها و احتمال خطا در کشفیاتش را نیز حل کند، همچنان محاسباتش تنها ناظر به مشهودات عالم مادی است و از درک صحیح حقایق عالم غیب عاجز است بنابراین چاره ای ندارد جز آنکه دست به دامان وحی شود.
طبیعتا انتقال تمام محاسبات و علت ها به بشر برای تمام موقعیت ها، غیر ممکن یا بسیار دشوار است، از این رو باید عموما احکام را به صورت تعبدی پذیرفت و به تحقیق در اصول دین بسنده کرد و در دایره احکام به سراغ دلیل و حکمت رفت. (دلیل یعنی اطمینان از شرعی بودن حکم، حکمت یعنی وجوه دم دستی مزایای حکم اما علت فهم دقیق چرایی حکم است). دوما: غسل علاوه بر طهارت مادی، طهارت معنوی است. از همین رو باید با نیت تقرب الهی انجام شود. لذا نباید تصور نمود که غسل صرفا برای زدودن آلودگی مادی است.

سوما: قیاس در احکام مردود است. قتل سنگین تر از زنا است اما اثبات قتل به دو شاهد نیاز دارد ولی اثبات زنا به چهار شاهد نیاز دارد. در حالی که از منظر اهل قیاس، با توجه به سنگین تر بودن قتل، زنا باید با کمتر از دو شاهد نیز اثبات می شد. و نظایر این مساله نیز متعدد است و شاید دلیل بطلان قیاس نیز همان محاسباتی است که بشر به آن دسترسی ندارد. مثلا شاید خدا می خواهد عمل منافی عفت عموما با ناظر درونی کنترل شود و کمتر نیاز به مجازات اجتماعی باشد بر خلاف قتل که اگر ناظر درونی قابل اعتماد در آن شخص می بود، نباید کار به قتل می رسید.

چند نوع غسل داریم؟ و در چه زمانی انجام می شود؟

غسل بر دو گونه است، واجب و مستحب.

غسل هاى واجب عبارتند از:

1. غسل جنابت؛
2. غسلهای ویژه بانوان: (غسل حیض، غسل نفاس، غسل استحاضه)؛
3. غسل مس میّت؛
4. غسل میّت؛
5. غسلى که به واسطه نذر و قسم و مانند اینها واجب مى شود.[1]

غسل هاى مستحب نیز عبارتند از:

1. غسل جمعه، که وقت آن از اذان صبح است تا ظهر و بهتر است نزدیک ظهر به جا آورده شود و اگر تا ظهر انجام ندهد بهتر است که بدون نیّت ادا و قضا تا عصر جمعه به جا آورد. و اگر در روز جمعه غسل نکند مستحبّ است از صبح شنبه تا غروب، قضاى آن را به جا آورد. و کسى که مى ترسد در روز جمعه آب پیدا نکند مى تواند روز پنجشنبه غسل را انجام دهد. نمایه مرتبط: 4156 (غسل جمعه و نپوسیدن بدن در قبر).
2. غسل شب اول ماه رمضان و تمام شبهاى فرد آن، مانند سوم، پنجم و ...، ولى در دهه ی آخر رمضان مستحبّ است همه شب غسل کند.
3. غسل شب عید فطر، که وقت آن از اول مغرب است تا اذان صبح و بهتر است در اول شب به جا آورده شود.
4. غسل روز عید فطر و عید قربان، که وقت آن از اذان صبح است تا غروب و بهتر است آن را پیش از نماز عید به جا آورد و اگر از ظهر تا غروب به جا آورد، احتیاط آن است که به قصد رجاء انجام دهد.
5. غسل روز هشتم و نهم ذى حَجّه. و در روز نهم بهتر است آن را نزدیک ظهر به جا آورد.
6. غسل روز اول و پانزدهم و بیست و هفتم و آخر ماه رجب.
7. غسل روز عید غدیر، که بهتر است قبل از ظهر آن را انجام دهد.
8. غسل روز بیست و چهارم ذى حَجّه.
9. غسل عید نوروز و پانزدهم شعبان و نهم و هفدهم ربیع الاول و روز بیست و پنجم ذى قعده.
10. غسل دادن بچه اى که تازه به دنیا آمده.
11. غسل زنى که براى غیر شوهرش بوى خوش استعمال کرده است.
12. غسل کسى که در حال مستى خوابیده است.
13. غسل کسى که جایى از بدنش را به بدن میّتى که غسل داده اند رسانده است.
14. غسل کسى که در موقع گرفتن خورشید و ماه نماز آیات را عمداً نخوانده در صورتى که تمام ماه و خورشید گرفته باشد.
15. غسل کسى که براى تماشاى دار آویخته رفته و آن را دیده باشد. ولى اگر اتفاقاً یا از روى ناچارى نگاهش بیفتد یا مثلاً براى شهادت دادن رفته باشد، غسل مستحبّ نیست.[2]

پی نوشت:
[1]. آیت الله سبحانى، جعفر، رساله ی توضیح المسائل، ص 159، مؤسسه امام صادق ع ، قم، سوم، 1429 ه ٍ ق.
[2]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 1، ص 359، م 644، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.

منابع:
اسلام کوئست
شهر سوال