محدوده ولایت مرد بر فرزندان و همسرش؟!

محدوده ولایت مرد بر فرزند و همسرش تا کجا است؟ آیا پدر می تواند در خریدن هر وسیله ای و یا در مسائل کوچک هم از حق ولایت استفاده کند؟

فرآوری: حجت الاسلام تیموری - بخش احکام اسلامی تبیان

1. در مورد ولایت بر فرزندان باید گفت که پدر حق تصرف در اموال فرزند نابالغش را دارد و در این زمینه باید مصلحت فرزند لحاظ شود. ولی نسبت به فرزند بالغ، پدر هیچ ولایتى ندارد، مگر تنها در دختر باکره، آن هم فقط در زمینه ازدواجش!

با این حال، انجام یا ترک عملی که موجب آزار والدین باشد، جایز نبوده و رعایت حرمت و شأن آنها واجب است.
2. شوهر نسبت به همسرش هیچ ولایتى ندارد، ولی بانوان در دو چیز باید رضایت شوهر را فراهم کند:
الف. خروج از منزل، مگر در امور واجب.
ب. تسلیم در برابر اموری که لذّت شوهر در آن است، مگر اینکه مخالف شرع باشد.

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

اطاعت از والدین واجب نیست ولى ایذاى آنان حرام است، مگر در انجام واجبات و ترک محرّمات.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

پدر بر فرزند بالغ هیچ ولایتى ندارد، بجز در ازدواج دختر باکره و اطاعت از شوهر فقط در مورد استمتاع و بیرون رفتن از خانه لازم است.

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):

1. اگر والدین در مسیر تربیت و هدایت فرزند به روش دینی امر و نهی کنند و از ترک آن (توسط فرزند) اذیت شوند اطاعت لازم است، در غیر این صورت واجب نیست. البته در ابراز مخالفت هم رعایت حرمت و شأن آنها صورت گیرد. و سزاوار است که رضایت آنان جلب شود.
2. زنی که به عقد دائم مردی در آمده است در دو امر، واجب است نسبت به شوهرش تمکین کند:
الف. عدم خروج از منزل بدون اجازه شوهر. ب. تسلیم در برابر اموری که لذّت شوهر در آن است و برای زن در تمکین آن، عذر شرعی نیست. همچنین تصرف در اموال شوهر بدون اذن وی جایز نیست.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
بطور اجمال پدران بر فرزند غیر بالغ خود ولایت دارند و تصرفاتشان در صورتی که برای طفل مصلحت داشته باشد صحیح می باشد. و مرد بر زن ولایت ندارد اطاعت شوهر واجب است و زن نمی تواند کاری که منافی با حق شوهر باشد انجام دهد.

در موارد تعارض امر و نهی پدر و مادر تکلیف فرزند چیست؟

الف. گاهی پدر و مادر با هم  فرزند را بر انجام کاری که معصیت و خلاف شرع است، امر می کنند، در این صورت اطاعت از آنان واجب نیست.

اما در غیر این صورت؛ یعنی در مستحبات، مکروهات و مباحات، اطاعت از آنان لازم است. لذا فقها فرموده اند:
 
1. اگر پدر و مادر فرزند شان را از روزه مستحبى نهی کنند، احتیاط واجب آن است که روزه نگیرد. همچنین اگر روزه مستحبی فرزند موجب اذیت پدر و مادر بشود، باید ترک شود و اگر روزه گرفت باید افطار کند.
 
2. اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کنند که نماز را به جماعت بخواند، چون اطاعت پدر و مادر واجب است، بنابر احتیاط واجب باید نماز را به جماعت بخواند و قصد استحباب نماید.
 
3. نماز اوّل وقت مستحب است، اما اگر پدر فرزند را به انجام کاری مستحب یا مباح امر کند، اطاعت آنها بر نماز اوّل وقت مقدم است.

استفتائات مطابق با نظر رهبری:

پدرم مقدارى زمین به من هدیه داده ولى او بیمارى روانى خاصى به اسم «كژپندارى» دارد كه دائماً فكر مى كند كسى مى خواهد او را بكشد و همیشه خودش را یك فرارى حساب مى كند آیا قبول كردن این هدیه صحیح است؟

ج: اگر در حدّ جنون عرفى نرسیده باشد قبول كردن هدیه مانع ندارد ولكن ملك شما شدن متوقف بر قبض شما است.

آیا شخصى که به اغما (کما) رفته باشد و بیمار مبتلا به آن با تحریکات شدید هم امکان به هوش آمدنش نباشد چنین شخصى محجور شناخته مى شود یا خیر؟ یعنى مى توان حکم به عدم اهلیت او داد؟

ج) نیاز به اذن حاكم شرع دارد.

منبع:
اسلام کوئست
سایت مقام معظم رهبری
شیخ انصارى، مرتضى، کتاب المکاسب، ج 3، ص 535، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، قم، اول، 1415 ه ٍ ق.
استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه ای، سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی(مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست