تبیان، دستیار زندگی
كسی كه چیزی را امانت می گذارد، هر وقت بخواهد می تواند آن را پس بگیرد و كسی هم كه امانت را قبول می كند، هر وقت بخواهد می تواند آن را به صاحبش برگرداند و هنگامی كه از نگهداری امانت منصرف شد و ودیعه را بهم زد باید هر چه زودتر مال را به صاحب آن یا وكیل یا ولی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اگر صاحب مال مجهول باشد

امانت داری

كسی كه چیزی را امانت می‌گذارد، هر وقت بخواهد می‌تواند آن را پس بگیرد و كسی هم كه امانت را قبول می‌كند، هر وقت بخواهد می‌تواند آن را به صاحبش برگرداند و هنگامی كه از نگهداری امانت منصرف شد و ودیعه را بهم زد باید هر چه زودتر مال را به صاحب آن یا وكیل یا ولی صاحبش برساند، یا به آنان خبر دهد كه به نگهداری حاضر نیست، و اگر بدون عذر مال را به آنان نرساند و خبر هم ندهد چنانچه مال تلف شود، باید عوض آن را بدهد.


سوال: گاه مواد غذایی فاسدشدنی را می‌یابیم که گم‌شده و صاحب آن مشخص نیست. آیا می‌توانیم برای جلوگیری از اسراف، از آنها استفاده کنیم؟

همچنین اگر از ابتدا یقین داشته باشید که صاحبش دیگر به دنبال این غذای گمشده نخواهد آمد، استفاده از آن‌ اشکالی ندارد.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله العالی):

اگر لقطه (چیزی که پیدا شده) از چیزهایى باشد که یک سال نمى‏‌ماند، مانند پختنى، گوشت و میوه‌‏ها و سبزیجات، جایز است که آن را با قیمت‏‌گذارى براى خود بردارد و بخورد و در آن تصرف نماید، یا به دیگرى بفروشد و ثمن آن را براى مالکش حفظ نماید، و احتیاط واجب آن است که تا آخر وقتى که خوف خراب شدن مى‏‌رود نگهدارد، بلکه وجوب آن خالى از قوت نیست. و در هر صورت، تعریف آن ساقط نمى‏شود، پس خصوصیات و صفات آن را قبل از آن‏که آن را بخورد یا بفروشد حفظ مى‏کند سپس یک سال تعریف مى‏کند، پس اگر صاحبش آمد و او هم آن را فروخته بود ثمنش را به مالک مى‏دهد و اگر آن را خورده بود قیمت آن را غرامت مى‏ دهد و اگر نیامد چیزى بر او نیست.

حضرت آیة الله العظمی سیستانی(مد ظله العالی):

اگر صاحب آن مجهول باشد می‌توانید خودش را یا پولش را به فقیر متدین صدقه بدهید.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله العالی):

استفاده از آنها در صورتی که یقین به اعراض صاحب آن دارید و یا دور ریخته می‌شود و موجب اسراف می‌گردد اشکالی ندارد.

سوال: اگر كسی چیزی را پیدا كند و دیگری بگوید مال من است در چه صورتی می‌تواند مال را به او بدهد؟

جواب: در صورتی می‌تواند به او بدهد كه نشانه‌های آن را بگوید و یقین پیدا كند كه آن چیز مال او است ولی اگر ذكر نشانه‌ها فقط موجب گمان مالك بودنش باشد مخیر است كه به او بدهد یا از دادن به او خودداری نماید. (توضیح المسائل حضرت امام (ره)، م 2577)

سوال: اگر كسی به مسجد برود و كفشش را ببرند آیا می‌تواند كفش دیگری را كه جای آن گذاشته‌اند ببرد؟

جواب: اگر كفش او را ببرد و كفش دیگری به جای آن بگذارند چنانچه بداند كفشی كه مانده مال كسی است كه كفش او را برده در صورتی كه از پیدا شدن صاحبش مأیوس و یا برایش مشقت داشته باشد می‌تواند به جای كفش خودش بردارد ولی اگر قیمت آن از كفش خودش بیشتر باشد باید هر وقت صاحب آن پیدا شد زیادی قیمت را به او بدهد و چنانچه از پیدا شدن او ناامید شود باید با اجازه حاكم شرع زیادی قیمت را از طرف صاحبش صدقه بدهد و اگر احتمال دهد کفشی که مانده مال کسی نیست که کفش او را برده حکم مجهول المالک را دارد یعنی باید از صاحبش جستجو کند و اگر از پیدا شدن او نا امید شد از طرف او به فقیر غیر سید صدقه دهد. (توضیح المسائل حضرت امام (ره)، م 2581)

سه سوال در باب امانت: 

سوال 1: ودیعه و عاریه از نظر شرع چیست؟ و چه فرقی با هم دارند؟

جواب: اگر انسان مال خود را به كسی بدهد و بگوید نزد تو امانت باشد و او هم قبول كند، ‌به این عمل ودیعه یا امانت گفته می‌شود و عاریه آن است كه انسان مال خود را به دیگری بدهد كه از آن استفاده كند و در عوض، چیزی هم از او نگیرد. همان طور كه در تعاریف مشخص است فرق آنها ظاهر می‌شود كه در امانت و ودیعه شخص امانت‌دار بدون اجازه صاحب مال حق تصرف در آن مال را ندارد ولی در عاریه‌ی صاحب مال، ‌مال خود را به جهت استفاده‌ی غیر معوضه به فرد یا افرادی می‌دهد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2327 و2344)

سوال 2: آیا فرد صغیری می‌تواند مالی را به شخصی برای محافظت امانت دهد؟

جواب: امانت‌دار و كسی كه مال را امانت می‌گذارد، باید هر دو بالغ و عاقل باشند، پس اگر انسان مالی را پیش بچه یا دیوانه امانت بگذارد، یا دیوانه و بچه، مالی را پیش كسی امانت بگذارند صحیح نیست. حال اگر كسی از بچه یا دیوانه چیزی را به طور امانت قبول كند، باید آن را به صاحبش بدهد، و اگر آن چیز مال خود بچه یا دیوانه است باید به ولی او برساند و چنانچه مال تلف شود، باید عوض آن را بدهد. (توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2328 و2329)

سوال 3: آیا در عقد امانت و ودیعه زمان خاص دخیل است تا آن زمان سپری شود و بعد امانت‌دار مال را به صاحب مال بدهد؟

جواب: خیر كسی كه چیزی را امانت می‌گذارد، هر وقت بخواهد می‌تواند آن را پس بگیرد و كسی هم كه امانت را قبول می‌كند، هر وقت بخواهد می‌تواند آن را به صاحبش برگرداند و هنگامی كه از نگهداری امانت منصرف شد و ودیعه را بهم زد باید هر چه زودتر مال را به صاحب آن یا وكیل یا ولی صاحبش برساند، یا به آنان خبر دهد كه به نگهداری حاضر نیست، و اگر بدون عذر مال را به آنان نرساند و خبر هم ندهد چنانچه مال تلف شود، باید عوض آن را بدهد. (توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2332 و2333)

فرآوری: آمنه اسفندیاری  

بخش احکام اسلامی تبیان


منبع: سایت اسلام کوئیست سایت اندیشه قم توضیح المسائل امام خمینی(ره)،

مطالب مرتبط:

از امانت داری چه می دانیم؟

برکات دنیوی و اخروی امانت داری

خیانت در امانت نشانه ای از نفاق

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.