تبیان، دستیار زندگی
عمل به احكام دین طبق نظر مجتهد واجد شرایط را تقلید می گویند. بنابراین: همان طور كه در همه علوم اگر سئوالی داشته باشیم و مشكلی پیش آید به متخصص مراجعه می كنیم و مطابق نظر او عمل می كنیم. مثل مراجعه به پزشك در بیماری. اگر در علوم دینی و احكام شرعی مشكل داشت
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نفوذ حكم ولی امر در حق همه!

مراجع تقلید

اجتهاد قدرت استنباط احکام است. خیلی از پزشک ها هستند که مطب ندارند و کار انجام نمی دهند یعنی یا شغلش پزشکی نیست یا شغلش کار دیگری است. مجتهد در دین، پزشکی است که مراجعه کننده ندارد. مرجع تقلید مجتهدی است که مراجعه کننده دارند. وجه اشتراک مجتهد و مرجع تقلید، قدرت استنباط احکام است.


سوال: تقلید یعنی چه؟

عمل به احكام دین طبق نظر مجتهد واجد شرایط را تقلید می‌گویند. بنابراین: همان طور كه در همه علوم اگر سوالی داشته باشیم و مشكلی پیش آید به متخصص مراجعه می‌كنیم و مطابق نظر او عمل می‌كنیم. مثل مراجعه به پزشك در بیماری. اگر در علوم دینی و احكام شرعی مشكل داشته باشیم باید به متخصصین آن، كه مجتهدین هستند مراجعه نمائیم. (توضیح المسائل امام خمینی(ره), م2)

سوال: اگر مرجع تقلید زنده بقا بر مرجع میّت اعلم را مطلقا واجب بداند ولی مرجع میّت، بقا در مسایلی را که مقلّد به آن عمل کرده جایز بداند وظیفه مقلّد عمل به نظر کدام یک می باشد؟

با عنایت به این که در بقای بر مرجع تقلید میّت باید از مجتهد زنده ای که بقای بر میّت را جایز می داند در همین یک مسئله تقلید کرد و مطابق فتوای ایشان بر تقلید از میّت باقی ماند، در دیگر خصوصیات این مسئله نیز باید تابع فتوای مجتهد زنده باشیم. (تبریزى، جواد، استفتاءات جدید، ج 2، ص 21) بنابراین، چون مجتهد زنده بقای بر میت اعلم در جمیع مسائل را (چه قبلاً عمل نمودید یا عمل نکردید، یاد گرفتید یا یاد نگرفتید) واجب می داند، وظیفه شما عمل بر طبق فتوای مجتهد زنده است و می توانید در تمام مسائل حتی در مسائلی که تاکنون به آنها عمل نکرده اید، بر تقلید از میّت باقی بمانید. (امام خمینى، سید روح اللّٰه، توضیح المسائل(محشّٰى)، ج 1، ص 33)

سوال: مرجع تقلید من فوت کرده است. می گویند که باید از مرجع زنده تقلید کرد. مگر احکام اسلام می خواهد تغییر کند که من باید از مرجع زنده تقلید کنم؟

احکام اسلام تغییر نمی کند. بعضی مواقع به دلایل ثانوی این اتفاق می افتد، مثلا میرزای شیرازی استفاده از تنباکو را در زمان خاصی حرام دانست. یک پزشک متخصص کلیه ای بوده است که شما پیش ایشان می رفتید و دارو مصرف می کردید. وقتی این پزشک فوت کند شما می توانید همان داروها را مصرف کنید ولی اگر شما بیماری جدیدی پیدا کردید، ممکن است که استفاده از آن دارو برای قلب ضرر داشته باشد. پس شما باید نزد پزشک دیگری بروید. مثلا شما مقلد امام بوده اید و الان ایشان فوت کرده اند. اولین مسئله تقلید است. اگر مرجعی که شما انتخاب کرده اید بقای بر تقلید مرده را اجازه بدهد شما می توانید از امام تقلید کنید. پس شما با اجازه ی مرجع زنده بر تقلید از مرجع مرده (امام) باقی مانده اید. ممکن است که شما داروی خودتان را به پزشک جدیدی نشان بدهید و ایشان بگوید که اشکالی ندارد همان داروها را مصرف کنید. حالا ممکن است که شما پیش مرجعی بروید که بگوید شما مسائل قبلی را می توانید بر اساس مرجع فوت شده عمل کنید ولی برای مسائل جدید باید سراغ مرجع جدیدی بروید. اغلب مراجع اجازه می دهند که از مرجع میت تقلید بشود. این کار سختی نیست. شما مرجع جدیدی انتخاب می کنید و برای مسائل خاصی مثل خمس باید به مرجع جدید مراجعه کنید. اصول و احکام اولیه دین تغییر نمی کند. 90 درصد رساله ها مشترک است. احکام نماز، حج و ... در همه ی رساله مشترک است. بخشی از احکام است که دچار روایات متفاوت است. در این مواقع فتواها تغییر می کند. مبنای بعضی از احکام ها با هم متفاوت است. بعضی از آقایان در مورد دیدن ماه می گویند که حتما باید با چشم دیده شود و بعضی از مراجع می گویند که اگر ماه با تلسکوپ هم دیده شود می شود اشکالی ندارد. نظر پزشکان در مورد یک عمل جراحی یکی نیست. آیت الله خوئی می فرمودند که هر کجا ماه در کشورهای همسایه دیده شود آنجا عید است. در این مورد، امام خمینی و آیت الله سیستانی نظر متفاوتی دارند.

قمار و آلت قمار حرام است. آلت قمار را عرف مشخص می کند. آیا شطرنج از آلات قمار است؟ بعضی نوشتند که این یک بازی است. اگر مرجعی برسد به اینکه شطرنج از آلات قمار نیست می نویسد که بازی شطرنج اشکالی ندارد. اینها تفاوت است. در زمان طاغوت بین آقایان، در مورد بلیط بخت آزمایی اختلاف بود. هر کس طبق فتوای مرجع خودش عمل می کند. تقلید یعنی اینکه ما احکام را انجام می دهیم و آن را به گردن مرجع می اندازیم. در حج هم درمورد طواف اختلاف وجود دارد. آیت الله تبریزی سال های سال ها در مورد طهارت بحث داشتند. و اقوال گوناگون را نقل می کردند.

سوال: اگر از مجتهد جامع الشرایطی امری الزامی صادر شود مانند جهاد یا امر دیگری، حال آیا امتثال امر او بر غیر مقلدینش هم واجب است؟

حكم ولی امر در حق همه نافذ است حتی بر مجتهدین دیگر.(استفتائات جدید امام خمینی(ره), ج1,س46)

سوال: فرق مجتهد با مرجع تقلید در چیست؟

اجتهاد قدرت استنباط احکام است. خیلی از پزشک ها هستند که مطب ندارند و کار انجام نمی دهند یعنی یا شغلش پزشکی نیست یا شغلش کار دیگری است. مجتهد در دین، پزشکی است که مراجعه کننده ندارد. مرجع تقلید مجتهدی است که مراجعه کننده دارند. وجه اشتراک مجتهد و مرجع تقلید، قدرت استنباط احکام است. آیت الله اراکی صد سال داشتند و مجتهد بودند ولی مرجع تقلید نبودند. خودشان دوست نداشتند که مراجعه کننده داشته باشد. در یک مقطعی ایشان مرجع تقلید شدند. پس مجتهد کتاب رساله بیرون نداده است. همه می توانند مجتهد بشوند. البته در مورد مرجع تقلید باید اعلم را انتخاب کرد.

فرآوری: آمنه اسفندیاری 

بخش احکام اسلامی تبیان


منابع:

سایت اسلام کوئیست

سایت یا مجیر

سایت اندیشه قم

مطالب مرتبط:

شرایط تغییر مرجع تقلید

جایگاه احکام و تقلید در اسلام

ملاک و معیار در تحقق تقلید

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.