رقص در منابع حدیثی و فقهی

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

 رقص زن براى زنان اگر عنوان لهو بر آن صدق کند؛ مثل این‌که جلسه زنانه تبدیل به مجلس رقص شود، محل اشکال است و احتیاط واجب در ترک آن است. در غیر این‌ صورت هم اگر به‌گونه‌‏اى باشد که باعث تحریک شهوت شده و یا مفسده‏اى بر آن مترتب شود و یا همراه با فعل حرام (مانند موسیقى و آواز حرام) باشد یا مرد نامحرمى حضور داشته باشد، حرام است. و در حکم فوق تفاوتى بین مجلس عروسى و غیر آن نیست.

رقص در لغت عرب نامی است برای حرکات موزون صادر از اعضای بدن انسان.

در منابع حدیثی و فقه امامیه اشاره ای به این اصطلاح (رقص) یا موضوع نشده است. جز روایتی  که سکونی از امام صادق علیه السلام روایت کرده و فقهای امامیه سند آن را پذیرفته اند و در آن آمده است:

قال رسول الله صلی الله علیه و آله: انها کم عن الزفن و المزمار...؛ و در لغت « زفن » به رقص تفسیر و معنا شده است و صحیح این روایت نهی از رقص و مزمار که صوت طرب دار است می باشد.

از این رو مشهور فقها متقدمین امامیه به ظهور و صراحت این روایت استناد جسته اند و حکم و فتوا به حرمت ذات رقص داده اند؛ لیکن محققین متاخر از فقهای امامیه بر این نظرند که هیچ دلیل به خصوصی که دلالت بر حرمت ذات رقص به عنوان حکم اولی و ذاتی بکند در دسترس نمی باشد و این روایت ناظر به صورت اولی و حکم ذاتی رقص نمی باشد و نمی تواند دلیلی بر حرمت مطلق رقص داشته باشد. از این رو رقص فی حد نفسه و بذاته هیچ گونه منع و حرمتی ندارد و اصل اولی در رقص حلیت و عدم منع است و در موارد مشکوک و مشبهه حکمیه می توان به همان اصل نخستین تمسک جسته و حکم به حلّیت داد.

به استناد همین برائت است که این طایفه از فقها به حلال بودن رقص زن در خانه برای شوهر خود، یا رقص زن در مجالس جشن و عروسی برای خود و یا دیگران و اجیر شدن برای رقصیدن در این گونه مجالس و اجرت گرفتن برای آن و جز اینها فتوا داده اند و همین حکم برائت را نیز در باره مردان جاری دانسته اند.

البته این حکم نخستین نزد این گروه از فقها مشروط به عدم همراه بودن رقص یا حرام دیگر و یا آلوده شدن آن به ممنوع و حرام دیگر و یا مقدمه شدن آن برای وقوع حرام و فساد دیگر می باشد.

از این رو رقص همراه با موسیقی حرام و یا صورت مطرب حرام و یا اختلاط میان زنان و مردان نامحرم و یا رقص مرد برای زنان نامحرم و بالعکس و یا رقصی که غرائز جنسی در مردان و زنان را تحریک کرده و مقدمه ای برای آلوده گردیدن آنان به حرام می شود همگی از مصادیق اشاعه فحشا و منکر بوده و انسان مسلمان را از مسیر زندگی صحیح و سالم خود دور می کند.

اسلام ترویج این موارد و اقدام به فراهم آوردن مقدّمات آن را حرام و ممنوع دانسته و گرفتن اجرت برای انجام آن یا مقدّماتش را حرام و نامشروع دانسته است بدین معنا که اسلام هر گفتار یا رفتاری را که در راهی به سوی حرام و روابط نامشروع می گشاید و این راه علّت و سبب تا همه برای به وجود آمدن آن حرام و رابطه نامشروع بوده باشد را حرام نموده است.

از این رو به فتوای این طبقه از فقها رقص بر 2 گونه است:

1- رقص حلال: ارتکاب این گونه رقص و فراهم آوردن مقدّمات آن حلال و بلامانع است و حتّی می توان آن را وسیله ای برای امرار معاش و کسب روزی قرار داد و این کسب حلال و بلا مانع است.

2- رقص حرام: رقصی است که به سبب همراه شدن یا مقدمه شدن آن برای حرام دیگر حرام می گردد اینگونه رقص حرام و اکتساب و امرار معاش از راه آن نیز حرام بوده و درآمد حاصله از آن نیز نامشروع بوده و ملکیت آور نمی باشد. (وسائل الشیعه، باب 100، مایکتسب به – المکاسب، المکاسب المحرمه، انصاری- ص 303- 304)

مسلماً رقص زن برای مردان نامحرم حرام است، اما درباره رقص زن برای زنان نزد محارم  در میهمانی ها یا عروسی هایی که در آن مردان نمی‌توانند رفت و آمد کنند، نظر مراجع معظم تقلید به این شرح است:

آیات عظام بهجت، فاضل، نورى، وحید خراسانی و سیستانى: بنابر احتیاط واجب جایز نیست. [1]

آیت الله صافى، آیت الله مکارم: رقص زن براى زن و مرد حرام است. [2]

آیات عظام تبریزى [3] ، خامنه‏اى، امام خمینى: اگر باعث تحریک شهوت یا ارتکاب گناه و یا ترتب مفسده نشود، اشکال ندارد (ولى براى مۆمن سزاوار آن است که از لهو اجتناب نماید). [4]

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

رقص زن براى زنان اگر عنوان لهو بر آن صدق کند؛ مثل این‌که جلسه زنانه تبدیل به مجلس رقص شود، محل اشکال است و احتیاط واجب در ترک آن است. در غیر این‌ صورت هم اگر به‌گونه‌‏اى باشد که باعث تحریک شهوت شده و یا مفسده‏اى بر آن مترتب شود و یا همراه با فعل حرام (مانند موسیقى و آواز حرام) باشد یا مرد نامحرمى حضور داشته باشد، حرام است. و در حکم فوق تفاوتى بین مجلس عروسى و غیر آن نیست.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):

تنها رقص زن براى شوهرش جایز است، و بقیّه اشکال دارد. البتّه منظور رقص لهوى است، نه هرگونه حرکات منظّم و موزون و در مورد موسیقی هم توجه داشته باشید کلیّه صداها و آهنگ هایى که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام، و غیر آن حلال است. و تشخیص آن با مراجعه به اهل عرف، یعنى افراد فهمیده متدیّن، خواهد بود.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله العالی):

موسیقی مطلقاً حرام است و فقط رقصیدن زن برای شوهرش در صورتی که همراه با حرامی نباشد، جایز است.

حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:

1. اگر موجب تحریک شهوت یا ارتکاب گناه یا ترتب مفسده ای نباشد، بلامانع است.

2. دعوت از خواننده در عروسی فی نفسه جایز است مگر آن که اشعاری که می خواند مفسده داشته باشد و یا به صورت غنایی، آواز بخواند و یا از موسیقی حرام استفاده کند.

رقصیدن اگر موجب تهییج شهوت نشود، فی نفسه ایرادی ندارد مگر آن که همراه فعل حرامی مثل اختلاط زن و مرد و یا موسیقی حرام باشد.

پی نوشتها:

[1] آیت الله فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1736؛آیت الله سیستانى sistani.org ،رقص ش 3؛ آیت الله نورى، استفتاءات، ج 2،س 574؛آیت الله بهجت، توضیح المسائل، م 1.

[2] آیت الله مکارم، استفتاءات، ج 1، س 537 آیت الله صافى، جامع‏الاحکام، ج 2، س 1580، به نقل از نرم افزار پرسمان.

[3] . البته آیت الله تبریزی رقص زن برای مرد محرم را هم جایز نمی دانند.

[4] آیت الله تبریزى، استفتاءات، س 1042 آیت الله خامنه‏اى، اجوبه، س 1168 دفتر: امام خمینى.

بخش احکام اسلامی تبیان

منابع:

1- وسائل الشیعه، ج 17، شیخ حر عاملی، قم، موسسه آل البیت.

2- دائرة المعارف تشیع، ج 8، نشر سعید محبی.

3ـ سایت اسلام کوئیست

مطالب مرتبط:

حکم نگاه به رقص

حکم تعلیم رقص