آیا ترشحات چشم، مانع وضو یا غسل است؟
ترشحات چشم که گاهی از چشم خارج میشود؛ چنانچه پس از بسته شدن چشم، این ترشحات پیدا و آشکار باشد، باید در وقت وضو برطرف شود. و پس از وضو اگر شک کرده که مانع بوده یا نه، بنابر احتیاط وضو را اعاده نماید.
در زمینه حکمت استنشاق روایتی وجود دارد: «عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ: وَ الْمَضْمَضَةُ وَ الِاسْتِنْشَاقُ سُنَّةٌ وَ طَهُورٌ لِلْفَمِ وَ الْأَنْف»؛ (شیخ صدوق، خصال، ج 2، ص 611) راوی از امام علی (علیه السلام) نقل میکند؛ آب در دهان گرداندن و در بینى کشیدن سنت است و پاک کننده دهان و بینى است. به عبارتی انجام این کار هم به دلیل پیروی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) و هم به دلیل رعایت بهداشت است.
خداوند در بخشی از توصیفات خود از کتاب آسمانی قرآن چنین فرموده: «لا یَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ»؛ (واقعه، 79) و جز پاکان نمىتوانند به آن دست بزنند. از این آیه دو معنا و دو تفسیر برداشت میشود که هر دو صحیح است:
1. فعل «لا یمسه» که به صورت معنای خبری است، به همان معنای خبری ترجمه و تفسیر کنیم؛ در این صورت، اشاره به مقام عصمت اهل بیت (علیهم السلام) خواهد داشت. البته این آیه، افراد دیگری همچون فرشتگان و کسانی که جان خود را از آلودگی گناهان پاک کردهاند را نیز شامل میشود (طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 19، ص 137) که این پاکیزگان به باطن قرآن راه خواهند یافت.
2. «لا یمسه» به معنای انشایی باشد؛ یعنی به معنای نهی از مس، ترجمه و تفسیر شود. طبق این معنا، دست زدن بدون وضو به آیات قرآن، نهی شده است؛ یعنی فقط کسانی که از آلودگیهای ظاهری و باطنی پاک هستند، میتوانند آنرا مسح کنند. این نظر هم مورد تأیید فقه شیعه و مذاهب مالکی، شافعی و ابوحنیفه است. (فاضل مقداد، جمال الدین، کنز العرفان فی فقه القرآن، تحقیق، قاضی، سید محمد، ج1، ص 35)
در وضو، اگر مانعی برای رسیدن آب به ظاهر اعضا باشد، باید بر طرف شود، اما زیر ناخنها جزو ظاهر اعضا نیست و وجود جرم در زیر آن برای وضو اشکالی ندارد. لذا فقها در اینباره میگویند: اگر زیر ناخن چرک [و جرم] باشد، وضو اشکال ندارد، ولى اگر ناخن را بگیرند [و چرک باقی بماند] باید براى وضو آن چرک را برطرف کنند و نیز اگر ناخن بیشتر از معمول بلند باشد، باید چرک زیر مقدارى را که از معمول بلندتر است برطرف نمایند. (امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج1، ص 176، م 291)
1. یکی از شرایط صحت وضو و غسل، این است که مانعی از رسیدن آب به اعضای وضو و غسل نباشد. 2. ترشحات (قی چشم) که گاهی از چشم خارج میشود؛ چنانچه پس از بسته شدن چشم، این ترشحات پیدا و آشکار باشد، باید در وقت وضو برطرف شود. و پس از وضو اگر شک کرده که مانع بوده یا نه، بنابر احتیاط وضو را اعاده نماید. (تبریزی، جواد بن علی، استفتاءات جدید، ج 1، ص 42)
3. همچنین اگر از کِرِم و دارویی استفاده شود که مانع رسیدن آب به پوست بدن باشد، باید قبل از وضو و غسل آن را برطرف نمود.
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
سایت اسلام کوئیست
امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج1