شرایط تطهیر توسط آفتاب

در مورد مطهرات و مسائل مربوط به آن معمولا سوالات فراوانی مطرح می شود که ما دو سوال را انتخاب کرده و در این مقاله به آن پرداخته ایم:

مطهّرات به چیزهایى گفته مى‌شود که نجس را پاک مى‌کند و آنها عبارتند از:

1ـ آب.

2ـ زمین؛ با چند شرط، کف پا و ته کفش نجس را پاک مى‌کند. اول: آن که زمین پاک باشد. دوّم: آن که خشک باشد. سوم: آن که نجاست از ناحیه زمین حاصل شده باشد. چهارم: آن که عین نجاست به واسطه راه رفتن یا مالیدن پا به زمین برطرف شود. پنجم: آنکه زمین باید خاک یا سنگ یا آجر فرش و مانند اینها باشد و با راه رفتن روى فرش، حصیر، سبزه و آسفالت کف پا و ته کفش نجس، پاک نمى‌شود. (آیات عظام مکارم شیرازی و شبیری زنجانی: (... ولی با راه رفتن روی آسفالت پاک می شود)؛ ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‌1، ص 114، م 183)

3ـ آفتاب، (که برای آگاهی از شرایط آن می توانید به توضیح المسائل مراجعه نمایید.)

4ـ استحاله، (که برای آگاهی از شرایط آن می توانید به توضیح المسائل مراجعه نمایید.)

5ـ انقلاب؛ هرگاه شراب به خودى خود یا به واسطه ریختن چیزى (مانند سرکه یا نمک) در آن مبدّل به سرکه گردد، پاک مى‌شود و آن را «انقلاب» گویند.

6ـ کم شدن دو سوم آب انگور؛ هرگاه آب انگور با آتش بجوشد نجس نیست، ولى خوردنش حرام است، امّا اگر آن قدر بجوشد که دو قسمت آن بخار شود و یک قسمت بماند، حلال مى‌شود و اگر خود به خود به جوش آید و مست‌کننده شود حرام و نجس است و تنها با سرکه شدن پاک و حلال مى‌شود.

7ـ انتقال‌؛ اگر خون بدن انسان یا حیوانى که خون جهنده دارد به بدن حیوانى که خون جهنده ندارد منتقل گردد و خون آن حیوان حساب شود پاک است و آن را «انتقال» گویند بنابراین، خون پشه که جزء بدن اوست پاک است، هر چند در اصل آن را از انسان گرفته، ولى خونى که زالو از انسان مى‌مکد پاک نیست، چون جزء بدن او محسوب نمى‌شود.

8ـ اسلام، اگر کافر شهادتین بگوید یعنى بگوید: «اشْهَدُ انْ لٰا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰه وَ اشْهَدُ انَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّٰهِ» مسلمان مى‌شود و بعد از مسلمان شدن، بدن و آب دهان و بینى و عرق او پاک است.

9ـ تبعیّت؛ و آن عبارت است از اینکه چیزى به تبع چیز دیگرى پاک شود. مثلا هرگاه شراب، سرکه شود، ظرف آن هم تا پاک مى‌شود.

10ـ برطرف شدن عین نجاست؛ هرگاه بدن حیوان، نجس شود همین که عین نجاست برطرف شود، بدن حیوان پاک مى‌گردد، مثلًا اگر منقار پرنده خون‌آلود باشد یا حیوانى روى چیزهاى آلوده بنشیند، همین که خون و آلودگى برطرف شد، بدن حیوان پاک است.

11ـ استبراء حیوان نجاستخوار؛ هرگاه حیوانى به خوردن مدفوع انسان عادت کند بول و مدفوع آن نجس است و اگر بخواهند پاک شود، باید حیوان را غذاى پاک بدهند تا نام حیوان نجاستخوار از آن برداشته شود.

12ـ غایب شدن مسلمان؛ هرگاه بدن یا لباس مسلمان یا چیز دیگرى که در اختیار اوست نجس شود، سپس آن مسلمان غایب گردد، اگر انسان احتمال دهد که آن را آب کشیده، پاک است، به شرط اینکه از چیزهایى باشد که طهارت در آن شرط است، مانند لباسى که با آن نماز مى‌خواند و یا غذا و ظروف غذا. (آیات عظام مکارم شیرازی و شبیری زنجانی: (... ولی با راه رفتن روی آسفالت پاک می شود)؛ ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‌1، ص 121 –  133)

لازم به ذکر است، در کتب فقهی تقسیمی با عنوان مطهرات مادی و غیر مادی وجود ندارد، اما شاید بتوان از میان مطهراتی که ذکر آن گذشت، اسلام آوردن کافر را، به عنوان یک مطهر معنوی به شمار آورد. اما اگر مراد از مطهرات غیر مادی، چیزهایی است که موجب پاکی و صفای باطن و روح آدمی می گردد، برای آگاهی از آن می توانید به کتب مختلف مراجعه نمایید.

توضیح: آفتاب، یکی از مطهِّرات (پاک کننده ها) است، و از مواردی که به وسیله آفتاب پاک می شود، زمین و ساختمان است، [1] اما شرط تطهیر زمین و ساختمان به وسیله آفتاب، این است که میان درون و بیرون زمین یا ساختمان که آفتاب بر آن می تابد، هوا یا جسمِ پاک دیگری (مانند پرده) فاصله نباشد.

مانند بلوک های سیمانی که میان آنها خالی است [2] و یا مانند زمینی که خاک برداری شود و روی آن را با چیزی مانند تخته چوب پوشانده باشند به طوری که داخل آن فضای خالی داشته باشد؛ در این صورت، اگر درون و بیرونشان نجس شود، فقط آفتاب، قسمتِ بیرون آن را پاک کرده و درون آن را چون خالی بوده و هوا در این فضای خالی وجود دارد، پاک نمی کند.

اما برخی از فقها، در شرایط تطهیر به وسیله آفتاب، درباره زمین و ساختمان، این شرط را ذکر نکرده اند. [3] و برخی دیگر هم اساساً قائل اند که آفتاب، ساختمان را پاک نمی کند. [4]

پی نوشتها:

[1] خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، محقق/ مصحح: بنى هاشمى خمینى‌، سید محمد حسین، ج 1، ص 117، م 191.

[2] همان، ص 118.

[3] ر.ک: همان، ص 117 – 118، ذیل مسئله 191.

[4] مانند آیت الله مکارم شیرازی، ساختمان را از مواردی نمی دانند که آفتاب آن را پاک کند و می فرماید:«تابش آفتاب زمین و پشت بام را پاک مى‌کند. ولى پاک کردن ساختمان و درب و پنجره و مانند آن محل اشکال است ». ( توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، ج 1، ص 118 ).

منبع: سایت اسلام کوئیست