نقش وقف در جلوگیری از تجمع و تمرکز ثروت

نهاد وقف عامل بسیار مهمی در جلوگیری از تجمع و تمرکز ثروت در جامعه است. اهمیت وقف از این دیدگاه هنگامی بیش از پیش روشن می شود که تعداد نسبتاً قابل ملاحظه ای از اموال بلااستفاده و متروکه ای را که بهره وری از آنها می توانست در ارائه خدمات اجتماعی مفید فایده قرار گیرد، مورد نظر قرار دهیم.

عدم بهره وری مۆثر از این اموال که به حکایت آمار و ارقام موجود، سالهاست از حیز انتفاع خارج شده، به هیچ وجه قابل توجیه نمی تواند باشد.

در یک اقتصاد متعادل، حرکت فعالیت های اقتصادی به سمت و سویی است که از جهت مالی اهداف توسعه اقتصادی هر جامعه را تحقق دهد. تجمع و تمرکز ثروت، حرکت اقتصاد را از این مسیر تعادلی منحرف و در نتیجه ثروتمندان را از رهگذر درآمدهای کاذب و نامشروع به مفتخواری و رانت خواری تشویق و تحریض می نماید. در چنین شرایطی، اقتصاد جامعه، به علت انحراف از مسیر اصلی و طبیعی خود با مشکلات عدیده مواجه می گردد که تزلزل عدالت اجتماعی در رأس همگی آنها قرار دارد.

وقف، به عنوان یک نهاد فقهی و حقوقی و یکی از دستورات مۆکد اسلام، به سهم خود، در مقابله با آثار نامطلوب تجمع و تمرکز ثروت و استقرار عدالت اجتماعی، می تواند مورد استفاده قرار گرفته و در این رابطه، خدمات ارزنده ای را به جامعه عرضه کند.

بعد از این مقدمه چند پرسش و پاسخ را در مورد وقف مطرح می کنیم:

آیة الله حسینی شاهرودی(دام ظله):

جواب: یکی از شرائط وقف آنستکه عین موقوفه قابل بقاء باشد بطوری که عین باقی بماند و از منافع آن استفاده شود مضافا بر اینکه خرید و فروش وقف جایز نیست.

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله):

جواب: فروختن عین موقوفه جایز نیست و اگر قابل زراعت نباشد و به درد ساختمان بخورد مى توان آن را براى ساختمان اجاره داد، مگر آن که به هیچ وجه نتوان از آن استفاده نمود و چاره اى جز فروش و تبدیل به احسن نباشد.

آیة الله خامنه ای(دام ظله):

جواب: براى ثبوت وقفیّت، وجود وقفنامه شرط نیست بلکه اعتراف ذوالید (که وقف در تصرّف آنان است) یا اعتراف ورثه‌ى ذوالید بعد از فوت او، به وقف بودن آن ملک، کافى است و همچنین احراز سابقه رفتار با آن ملک به عنوان وقف یا شهادت دو مرد عادل بر وقف بودن آن و یا شهرت وقفیّت آن ملک بین مردم بخصوص افراد کهنسال به گونه‏اى که مفید علم یا اطمینان باشد هم وقف بودن را ثابت مى‏کند. در نتیجه با وجود یکى از این دلائل وقفیّت، حکم به وقف بودن مى‏شود و درغیر این صورت وقف محقق نیست.

آیة الله خامنه ای(دام ظله):

جواب: اگر براى خصوص آن مسجد وقف شده باشد باید به آنجا برگرداند و در صورت شک نیز حکم همین است.

منابع:

سایت راسخون

پایگاه اطلاع رسانی مراجع عظام: مکارم شیرازی، خامنه ای، حسینی شاهرودی(دام ظلهم)