آیا از بین بردن اشیاء فساد آور دیگران جایز است؟
«حق الناس» یعنى مالى که شخص از کسى تلف کرده یا جنایتى که موجب دیه است بر او وارد کرده و یا دینى از او بر گردن دارد و امثال اینها که در صورت دسترسى نداشتن به آنها ـ ولو در آینده و یا از طریق واسطه ـ باید به میزان حق مذکور با اذن حاکم شرعى بنابر احتیاط واجب به فقیر صدقه بدهد. (مقام معظم رهبری)
خدای متعال در روز حسابرسی تنها از یک موضوع به هیچ وجه از سر کرم و لطف، نمی نگرد؛ و آن هم، حق الناس است.
در قرآن کریم آمده است: «یا أیها الّذینَ آمَنوا لا تَاکُلوا أموالَکُم بَینَکُم بِالباطِل .» «ای کسانی که ایمان آورده اید! اموال یکدیگر را به باطل (و از طرق نامشروع) نخورید ...» (نساء/29)
و همچنین امام صادق علیه السلام فرموده اند: «ما عبدَاللهُ بِشَی ءٍ اَفضَل مِن اَداء حَقَّ المومن »، «هیچ عبادتی برتر از اداء حق مومن نیست.»
و اما چند استفتاء در این باب:
سۆال: حق الناس چیست؟ و اگر صاحبان آن حق در دسترس نباشند چه باید کرد؟
جواب: «حق الناس» یعنى مالى که شخص از کسى تلف کرده یا جنایتى که موجب دیه است بر او وارد کرده و یا دینى از او بر گردن دارد و امثال اینها که در صورت دسترسى نداشتن به آنها ـ ولو در آینده و یا از طریق واسطه ـ باید به میزان حق مذکور با اذن حاکم شرعى بنابر احتیاط واجب به فقیر صدقه بدهد. (مقام معظم رهبری)
سۆال: اگر كسی مالی را از شخصی غصب كرده باشد آیا حتماً باید حضور وی برود و خود را معرفی كند بعد مال را تحویل دهد یا به طور مخفیانه هم میتواند این مال را به این شخص برساند؟
جواب: معرفی كردن خود لازم نیست اگر مال غصبی را به صاحبش برگرداند هر چند بوسیله شخصی دیگر باشد ذمه او بری میشود (از گردنش ساقط می شود) و از گناه خود نیز توبه نماید انشا الله خداوند متعال او را مشمول عفو و رحمت خود قرار میدهد. (مجمع المسائل آیة الله گلپایگانی (ره)، ج 2، ص 109)
سۆال: آیا از بین بردن اشیاء فساد آور دیگران به طور عمد جایز است؟
جواب: بدون اجازه مجتهد جامع الشرایط اقدام ننمائید. (استفتائات مقام معظم رهبری، س 1066)
سۆال: مدتی است در یك نهاد انقلابی مسئول قسمتی هستم و در محل كارم دستگاههای گران قیمتی وجود دارد كه به لحاظ امنیتی آنها را به خانه برده و در آنجا كارهای اداری را انجام میدهم آیا میشود بعضی از كارهای شخصی را با آنها انجام داد؟
جواب: استفاده از اموال دولتی برای كارهای شخصی جایز نیست و موجب ضمان اجره المثل میشود، بلی در مواردی كه خلافت مقررات نباشد و با اجازه مسئولین مربوط باشد اشكال ندارد.
(استفتائات مقام معظم رهبری، س 1965) و (جامع المسائل آیة الله فاضل لنکرانی(ره)، ج 1، س 922)
سوال: شخصی قبل از سن بلوغ اموال مردم را سرقت نموده که بعضی از آن افراد را میشناسد و بعضی را نمیشناسد و آنهائی را كه میشناسد نمیداند چه مقدار از اموال آنها را برده است حال میتواند این شخص مقداری را صدقه بدهد تا برائت ذمه حاصل شود؟ (مقلد مقام معظم رهبری)
جواب: افرادی را كه میشناسید باید آنها را راضی كنید و حلالیت بطلبید و آنها را كه نمیشناسید باید به اذن حاكم شرع (مجتهد جامع الشرایط) از طرف آنها صدقه بدهید. (استفتائات امام خمینی (ره)، ج 2، ص 286، س 16)
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
سایت آیه های انتظار
سایت مقام معظم رهبری
سایت دوستان
سایت اندیشه قم ( بخش استفتائات)