آیا در سفر می توان به نیت روزه قضا، روزه گرفت؟

شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللّه عَزَّوَجَلَّ وَ هُوَ شَهرٌ یُضاعِفُ اللّه‏ُ فیهِ الحَسَناتِ وَ یَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ وَ هُوَ شَهرُ البَرَكَةِ؛

ماه رمضان، ماه خداست و آن ماهى است كه خداوند در آن حسنات را مى‏افزاید و گناهان را پاك مى‏كند و آن ماه بركت است.

(بحارالأنوار، ج 96، ص 340، ح 5)

برنامه های اسلام، برای رسیدن انسان به سعادت جاودانه تدوین شده، سعادتی که پهنایی به گستردگی دنیا و آخرت دارد. در این میان، روزه عبادتی است که در ره پویی بشر به سوی کمال و تعالی نقش به سزایی دارد.

روزه، برای رستگاری انسان و رهایی او از قید تن و توجه او به افق های سبز معنویت، واجب گردیده است. انسان خو گرفته با روزمرگی در یک پودمان معنوی یک ماهه، رهایی از بند مادی گرایی و زنگار زدایی از دل را با هم تجربه می کند.

در این میان برای بهره برداری هرچه بهتر از این فرصت الهی قدم اول این است که با احکام روزه و روزه داری کاملا آشنا باشیم.

ما در این مقاله سعی بر این داریم تا بعضی دانستنیهای فقهی روزه را بررسی کنیم:

اقسام روزه

روزه بر چهار قسم است: اوّل ـ روزه واجب، مانند روزه ماه رمضان.

دوّم ـ روزه حرام، مانند: روزه روز عید فطر و روز عید قربان.

سوّم ـ روزه مستحب، مانند: روزه روز عید غدیر، و روزه روز مبعث.

چهارم ـ روزه مكروه، مانند: روزه روز عاشورا.

نیت

1 ـ در روزه نیّت یكى از واجبات است.

2 ـ قبل از طلوع صبح ماه مبارك رمضان، انسان باید نیّت كند كه: (فردا روزه مى‏گیرم قربة الى‏الله).

3 ـ اگر شب ندانست كه فردا جزء ماه رمضان است، ولى پیش از ظهر برایش معلوم شد كه امروز جزء ماه رمضان است، همان وقت نیّت روزه مى‏كند.

4 ـ در روزه مستحبّى وقت نیّت تا قبل از غروب امتداد دارد، ولى به شرط آنكه تا آن وقت كه نیّت مى‏كند كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام نداده باشد.

5 ـ اگر ندانست كه فردا آخر ماه شعبان است یا اوّل ماه رمضان، نیّت آخر شعبان مى‏كند، یا نیّت روزه دیگرى را مى‏نماید، هرگاه بعدا معلوم شد كه آن روز اوّل ماه رمضان بوده است، همان روزه‏اى كه گرفته است كفایت مى‏كند، و نیازى به گرفتن قضا نیست.

6 ـ در روز ماه مبارك رمضان نباید قصد بجا آوردن كارهائى كه روزه را باطل مى‏كند بنماید، و اگر قصد كرد روزه‏اش باطل مى‏شود، هرچند كه آن عمل را انجام نداده باشد، ولى بر او واجب است تا غروب كارى كه روزه را باطل مى‏كند انجام ندهد.

قضاء و كفاره

 هرگاه انسان یكى از چیزهائى كه روزه را باطل مى‏كند، انجام دهد، بر او قضاء واجب مى‏شود، بدین ترتیب كه پس از سپرى شدن ماه مبارك رمضان باید به جاى آن روزى كه روزه‏اش را باطل كرده است یك روز به عنوان قضاء بگیرد، و بیشتر چیزهائى كه روزه را باطل مى‏كنند موجب كفّاره نیز مى‏شوند.

كفّاره یكى از سه چیز است:

1 ـ شصت روز پى در پى روزه گرفتن.

2 ـ شصت مسكین را سیر كردن.

3 ـ یك بنده مۆمن را آزاد كردن.

و در صورتى كه انسان روزه ی ماه رمضان را با چیز حرامى باطل كند، مانند آنكه خداى ناخواسته زنا كند، یا شراب بنوشد، یا لواط نماید، بر او كفّاره ی جمع واجب مى‏گردد، و كفّاره ی جمع عبارت است از هر سه كفّاره‏اى كه یاد شد: شصت روز پى در پى روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر كند، و یك بنده را آزاد نماید. البتّه علاوه بر اینها توبه و حدّ شرعى بر او واجب مى‏گردد.

مروری بر برخی استفتائات در باب روزه و روزه داری:

جواب: پس از بیماری بقیه آن را بلافاصله بگیرد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 996، م 1664)

جواب: قضای هر کدام را که اول بگیرد مانعی ندارد. ولی اگر وقت قضای رمضان آخر تنگ باشد، مثلا پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به رمضان مانده باشد باید اول قضای رمضان آخر را بگیرد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 982، م 1698)

جواب: قضای سال او محسوب می شود. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 982، م 1699)

جواب: اگر جاهل مقصر بوده که در یاد گرفتن مسأله کوتاهی کرده و روزه ماه رمضان را افطار کرده، قضا و کفاره واجب است. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 963، م 1659)

جواب: روزه در سفر صحیح نیست مگر این که با قصد ده روز در یک محل بماند و روزه بگیرد و در این صورت گرفتن روزه قضا هم مانع ندارد. (ر.ک: توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 988، م 1714)

منابع:

سایت اندیشه قم

کتاب : چگونه روزه بگیریم ـ آیة الله سید محمد شیرازی

سایت تقریب

سایت آوینی