تبیان، دستیار زندگی
آیا انفاق و صدقه با هم فرق می کند؟ صدقه واجب و مستحبی چیست؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

صدقه واجب و مستحبی چیست؟

صدقه


انفاق و صدقه تنها مخصوص اغنیا و ثروتمندان نمى باشد، بلكه كسانى كه از نظر مالى تنگدست مى باشند هم مى توانند با انفاق هاى كوچك در راه خدا این صفت برجسته را كه خداوند براى پرهیزكاران بیان فرموده است، در درون خود زنده كنند; مبادا به خیال اینكه انفاق ما اندك و ناچیز است، از این فیض الهى محروم شوند.

یكى از دستورهاى پیامبر(صلى الله علیه وآله) در این ماه براى روزه داران، انفاق و صدقه دادن است. صدقه چیزى است كه انسان از مال خود در راه خدا مى دهد. در آیات و روایات، در مورد صدقه و ثواب صدقه دادن خیلى سفارش شده است.

خداوند در قرآن وقتى سیماى پرهیزكاران را بیان مى كند، یكى از اوصاف عالى و انسانى آنان را «انفاق كردن» ذكر نموده است: (اَلَّذینَ یُنْفِقُونَ فِى السَّراءِ وَ الضَّراءِ وَ الكاظِمینَ الْغَیْظَ وَ الْعافینَ عَنِ النّاسِ وَ اللهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ); پرهیزكاران كسانى هستند كه به هنگام سختى و راحتى انفاق مى كنند و خشم خود را فرو مى خورند و از مردم در مى گذرند و خداوند نیكوكاران را دوست دارد. (آل عمران (3)، آیه 133)

روح تعاون و نیكوكارى در كالبد مۆمنان رسوخ كرده است و تحت هر شرایطى اقدام به این كار مى كنند. باید دانست كه انفاق و صدقه تنها مخصوص اغنیا و ثروتمندان نمى باشد، بلكه كسانى كه از نظر مالى تنگدست مى باشند هم مى توانند با انفاق هاى كوچك در راه خدا این صفت برجسته را كه خداوند براى پرهیزكاران بیان فرموده است، در درون خود زنده كنند; مبادا به خیال اینكه انفاق ما اندك و ناچیز است، از این فیض الهى محروم شوند.

صدقه هم شامل صدقات واجب مى شود، مثل زكات و هم شامل صدقات مستحبّى. خداوند در باب صدقه واجب مى فرماید: (خُذْ مِنْ اَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَّكیهِمْ وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ اِنَّ صَلوتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ و الله سَمیعٌ عَلیمٌ).(توبه، آیه 102)

و روایات در فضیلت صدقه مستحبّى بسیار است كه چند مورد از آنها اشاره مى كنیم:

قالَ النَّبى (صلى الله علیه وآله): اَلصَّدَقَةُ تَكْسِرُ ظَهْر الشَّیْطان; صدقه كمر شیطان را مى شكند. (سفینة البحار، ج 2، ص 24، ماده صدق)

قالَ رَسوُلُ الله (صلى الله علیه وآله): اَذا اَصْبَحْتَ فَتَصدَّقَ بِصَدَقة یَذْهبَ عَنْكَ نَحْس ذلِكَ الْیَوْم; پیامبر خدا (صلى الله علیه وآله)مى فرماید: به هنگام صبح صدقه بده تا نحوست و بدى آن روز از تو دور شود. (وسائل الشیعة، ابواب الصّدقة، باب 12، ح 6)

عَنْ اَبى عَبْدالله (علیه السلام) قالَ: قالَ رَسوُلُ الله (صلى الله علیه وآله): تَصَدَّقُوا وَلَوْ بِصاع مِنْ تَمْر وَلَوْ بِبَعْض صاعِ وَ لَوْ بِقَبْضَة وَ لَوْ بِتَمْرَة وَ لَوْ بِشِقٍّ تَمْرَةِ; امام صادق (علیه السلام) مى فرماید: صدقه دهید گر چه یك ظرف خرما یا كم تر از آن باشد، ولو یك مشت خرما، یا یك دانه خرما یا پاره اى از یك خرما باشد. (وسائل الشیعة، ابواب الصدقة، باب 7، ح 1)

و حالا با چند سوال که در همین رابطه از محضر مبارک آیة الله مکارم شیرازی (دام ظله) پرسیده شده و ایشان پاسخ گفته اند بحث را ادامه می دهیم:

سوال: با توجّه به این که صدقه بر سادات حرام است، اگر شخص سیّدی از ما تقاضای کمک مالی کند، اگر به او کمک کنیم اشکال دارد؟

جواب: صدقه مستحب را می توان به سادات داد.

سوال: آیا انفاق و صدقه با هم فرق می کند؟ صدقه واجب و مستحبی چیست؟ کدام یک از صدقات واجب یا مستحب یا انفاق شخص عام را می توان به مصرف سادات رساند؟

جواب: انفاق مفهوم وسیعتری دارد زیرا اموالی که انسان برای مسائل فرهنگ اسلامی خرج می کند انفاق فی سبیل الله است امّا صدقه نیست.

و صدقات مستحب را می توان به سادات داد ولی صدقات واجب مانند زکات، و فطریه بر سادات حرام است.

سوال: در آیات و روایات آمده که در انفاق، نه زیاده روی کنید و نه تفریط. امّا از کجا بفهمیم حدّ زیاده روی چیست؟ مثلاً چه مقدار انفاق مطلوب است و چه حدّی هست که بیش از آن مصداق افراط و اسراف در انفاق می شود؟

جواب: هر گاه انفاق در حدّی باشد که زندگی خود انسان یا خانواده او را مختل کند اسراف در انفاق است.

فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش احکام اسلامی تبیان


منابع:

کتاب رمضان ماه خدا ـ زین العابدین احمدی، حسنعلی احمدی

سایت شیعه سرچ

پایگاه اطلاع رسانی آیة الله مکارم شیرازی (دام ظله)

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.