تبیان، دستیار زندگی
چه بسا تعداد مؤمنان در جهان بسیار كم باشد، ولى حتّى همین تعداد كم كه مشمول دعاى پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله نیز هستند، اگر به تكلیف الهى و پرداخت خمس عمل نكنند، ایمان ندارند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نتیجه پرداخت خمس !


چه بسا تعداد مؤمنان در جهان بسیار كم باشد، ولى حتّى همین تعداد كم كه مشمول دعاى پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله نیز هستند، اگر به تكلیف الهى و پرداخت خمس عمل نكنند، ایمان ندارند.


خمس

خمس در قرآن‏

«وَ اعلَموا أنّما غَنِمتُم مِن شَى‏ءٍ فَانّ لِلّهِ خُمُسَه و لِلرَّسولِ ولِذِى القُربى‏ وَ الیَتامى‏ والمَساكینِ وابنِ السَّبیلِ ان كُنتُم آمَنتُم بِاللّه ...» (سوره انفال، آیه 41)

«اگر به خدا ایمان دارید، بدانید هر چه را به عنوان غنیمت بدست مى‏آورید، بى تردید یك پنجم آن براى خدا و رسول و خویشان و یتیمان و درماندگان و در راه ماندگان است»

تاریخ نزول آیه‏

بعضى زمان نزول آیه را جنگ بنى قینقاع (15 شوال سال دوم هجرى) مى‏دانند، (تفسیر طبرى، ج 2، ص 173)

برخى زمان نزول را جنگ احد (7 شوّال سال سوم هجرى) (تفسیر مجمع‏البیان، ج 4، ص 518)

و بعضى جنگ بدر (رمضان سال دوم هجرى) مى‏دانند. (كتاب خمس آیة اللَّه حسن فقیه امامى، ص 36)

كه خداوند از مجاهدان اسلام مى‏خواهد خمس آنچه را در جنگ به غنیمت برده‏اند، پرداخت نمایند.

نگاهى دقیق‏تر به آیه خمس‏

نگاهى به آیه خمس اهمیّت آن را نشان مى‏دهد زیرا:

1ـ در كمتر آیه‏اى مربوط به احكام، این همه تأكید پى در پى آمده است.

كلمات «واعلموا، انّما، من شى، فانّ، للّه خُمُسه (بجاى «خمسه للّه») و ان كنتم آمنتم» نشان تأكید است.

2ـ براى تهییج مردم مى‏فرماید: اگر ایمان دارید، خمس بدهید. بنابراین پرداخت آن از لوازم ایمان شناخته شده است.

3ـ جمله «فانّ للّه خُمُسه» (كه به اصطلاح جمله اسمیّه است) بیانگر این است كه این حكم دائمى است، نه موقّت و موسمى. به علاوه چیزى كه نشانه ایمان است نمى‏تواند موقّت باشد.

پرداخت خمس راهى براى تعدیل ثروت، مبارزه با تكاثر و رسیدگى به محرومان و تهى‏دستان جامعه است

4ـ كلمه «واعلموا» در اول آیه به معناى آن است كه باید خمس دادن باورتان بیاید و مسئله را جدى بگیرید. راستى عجیب است كه شركت در جبهه، كنار پیامبر بودن، اهل نماز و روزه بودن، عقاید سالم داشتن، از مهاجرین، انصار و سابقین بودن، مجروح شدن و بالاخره بر سپاه كفر پیروز شدن به تنهایى كافى نیست، زیرا با آن همه كمالات باز هم قرآن مى‏فرماید: اى رزمندگان پیروز! اگر ایمان دارید خمس غنائم را بپردازید.

اگر به بعضى از دستورات مثل جهاد و نماز عمل كردید، ولى به دستور خمس عمل نكردید، ایمان واقعى ندارید.

یك نكته مهم‏

رسول خدا صلى الله علیه و آله در شب جنگ بدر نخوابید و دائماً دعا مى‏كرد و مى‏فرمود: خدایا! این گروه اندك از مسلمین روى زمین مشابهى ندارند، اگر اینها شكست بخورند روى زمین بنده مؤمنى نخواهى داشت. («اللهم انّك ان تهلك هذه العصابة لا تعبد بعد الیوم». بحار، ج 19، ص 334)

امّا قرآن خطاب به همین رزمندگان مى‏فرماید: اگر ایمان دارید، خمس بدهید.

یعنى چه بسا تعداد مؤمنان در جهان بسیار كم باشد، ولى حتّى همین تعداد كم كه مشمول دعاى پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله نیز هستند، اگر به تكلیف الهى و پرداخت خمس عمل نكنند، ایمان ندارند.

اهمیّت خمس‏

نه تنها در آیه 41 سوره انفال، پرداخت خمس شرط و لازمه ایمان شمرده شده، بلكه چهارمین آیه این سوره نیز نشانه مؤمنان واقعى را كمك به محرومان مى‏داند و مى‏فرماید: «مؤمنان كسانى هستند كه هرگاه خداوند یاد شود دلهایشان مى‏طپد و ... از آنچه به آنها روزى كرده‏ایم انفاق مى‏كنند.اینان همان مؤمنان حقیقى هستند.»

آرى، پرداخت خمس از جهات متعددى داراى اهمیّت است كه ما به بعضى از آن جهات فهرست‏وار اشاره مى‏كنیم.

ایمان

از نظر اعتقادى‏

همان گونه كه در آیه خمس خواندیم: پرداخت خمس نشانه ایمان و اعتقاد واقعى است. «ان كنتم آمنتم ...»

از نظر عبادى‏

خمس از عبادات است و باید با قصد قربت پرداخت گردد و هرگونه ریاكارى و ناخالصى در انجام این فریضه اختلال به وجود مى‏آورد.

از نظر سیاسى‏

پرداخت خمس به حاكم و فقیه جامع الشرائط سبب ارتباط مردم با جانشینان پیامبر مى‏شود كه این ارتباط در طول تاریخ لرزه بر اندام طاغوت‏ها انداخته است. پرداخت خمس كمك كردن به خط اهل بیت و تقویت بنیه مالى فقها و حوزه‏هاى علمیّه‏اى است كه روشنگر مردم در طول تاریخ بوده‏اند. پرداخت خمس سبب تبلیغ و نشر تفكّر علوى به وسیله علما و فضلا و طلّاب و مرزبانى از حدود و ثغور دینى و مبارزه با انواع انحرافات فكرى و اخلاقى و سم‏پاشى‏ها و ایجاد تردیدها و وسوسه‏هاى بدخواهان مغرض و یا طرفداران ساده دل است.

به علاوه این پرداخت، رابطه عاطفى میان فقها و مردم را برقرار مى‏كند و فقها را از وضعیّت اقتصادى جامعه آگاه مى‏كند.

از نظر اقتصادى‏

پرداخت خمس راهى براى تعدیل ثروت، مبارزه با تكاثر و رسیدگى به محرومان و تهى‏دستان جامعه است.

امّا قرآن خطاب به همین رزمندگان مى‏فرماید: اگر ایمان دارید، خمس بدهید. یعنى چه بسا تعداد مؤمنان در جهان بسیار كم باشد، ولى حتّى همین تعداد كم كه مشمول دعاى پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله نیز هستند، اگر به تكلیف الهى و پرداخت خمس عمل نكنند، ایمان ندارند

از نظر اجتماعى‏

پرداخت خمس راهى براى ایجاد الفت و محبت میان طبقات مختلف و جلوگیرى از ایجاد شكاف‏هاى عمیقِ اجتماعى است.

از نظر روانى‏

پرداخت خمس سبب مى‏شود كه انسان در خود احساس كند حامى اهل بیت و مراجع تقلید و حوزه‏هاى علمیّه و تبلیغات صحیح دینى است و این احساس همواره او را هوادار جبهه حق و مخالف جبهه‏هاى باطل و وسوسه‏هاى آنان قرار مى‏دهد.

از نظر تربیتى‏

پرداخت خمس انسان را حسابگر، دقیق، وظیفه‏شناس، نسبت به محرومان جامعه مسئول و نسبت به حمایت از خط خدا و رسول و اهل‏بیت علیهم السلام، متعهّد تربیت مى‏كند.

پرداخت خمس روح سخاوت و نوع دوستى را در انسان شكوفا مى‏كند.

پرداخت خمس روحیه بى‏تفاوتى و دنیاپرستى را از انسان برطرف مى‏كند.

خلاصه آنكه پرداخت خمس؛

رابطه انسان را با خدا از طریق قصد قربت در پرداخت،

رابطه انسان را با محرومان از طریق كمك به ایتام،

رابطه انسان را با حاكم معصوم یا عادل از طریق كمك به فقهاى عادل،

رابطه انسان را با جامعه از طریق تقویت حوزه‏هاى علمیه و اعزام اسلام شناسان به اطراف،

رابطه انسان را با خودش از طریق مهار كردن خوى حرص و بخل و بى‏تفاوتى،

رابطه انسان را با نسل آینده از طریق حلال كردن لقمه‏ها و مهریه‏ها،

و رابطه انسان را با پیامبر اسلام و اهل بیت معصومش علیهم السلام از طریق رسیدگى به سادات محروم،

تنظیم و تصحیح و تقویت مى‏كند.

فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش احکام اسلامی تبیان


منابع:

1ـ خمس و زکات ـ محسن قرائتی

2ـ تفسیر طبرى، ج 2

3ـ تفسیر مجمع‏البیان، ج 4

4ـ كتاب خمس آیة اللَّه حسن فقیه امامى، ص 36

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.