تبیان، دستیار زندگی
امام صادق(علیه السلام) فرمود: «سزاوار است که برادران مؤمن را اطلاع دهند تا بر جنازه وى حاضر شوند و بر او نماز بگزارند و براى او استغفار کنند، تا هم میّت و هم حاضران ثواب ببرند
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آداب کفن و دفن و نماز اموات


وقتى مسلمانى از دنیا رفت، مؤمنین براى تجهیز و فراهم ساختن مقدّمات دفن وى اقدام کنند. نخست مؤمنان را با خبر سازند، تا براى تشییع جنازه و احترام او و نماز بر وى حاضر شوند.

امام صادق(علیه السلام) فرمود: «سزاوار است که برادران مؤمن را اطلاع دهند تا بر جنازه وى حاضر شوند و بر او نماز بگزارند و براى او استغفار کنند، تا هم میّت و هم حاضران ثواب ببرند.»(1)


کفن

در این جا توجّه به چند موضوع لازم است:

اوّل: غسل میّت

باید میّت را سه غسل داد:

1ـ غسل با آب سدر    2ـ غسل با آب کافور  3ـ غسل با آب خالص.

وقتی مسلمانی از دنیا رفت، مؤمنین برای تجهیز و فراهم ساختن مقدّمات دفن وی اقدام کنند.

نخست مؤمنان را با خبر سازند، تا برای تشییع جنازه و احترام او و نماز بر وی حاضر شوند.

امام صادق(علیه‌السلام) فرمود: «سزاوار است که برادران مؤمن را اطلاع دهند تا بر جنازه وی حاضر شوند و بر او نماز بگزارند و برای او استغفار کنند، تا هم میّت و هم حاضران ثواب ببرند».(1)

در این جا توجّه به چند موضوع لازم است:

دوم: کفن کردن

واجب است که میّت را با سه پارچه کفن کنند:

اوّل: لنگ است که از ناف تا زانو را می‌پوشاند و بهتر است که از سینه تا روی پا برسد.

دوم: پیراهن است که از سرِ شانه تا نصف ساق و تمام اطراف بدن را می‌پوشاند.

سوم: پارچه ای بلند، به نام سرتاسری است که همه بدن را می‌پوشاند به گونه ای که بستن دو سر آن ممکن باشد و پهنای آن به اندازه ای باشد که یک طرف آن روی طرف دیگر قرار گیرد.(3)

سوم: حنوط

پس از پایان غسل، واجب است میّت را «حَنوط» کنند; یعنی به محل‌های هفت‌گانه سجده (پیشانی، کف دست‌ها، سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها) کافور بمالند، و احتیاط آن است که مقداری کافور روی این اعضا بگذارند. (4)

پس از غسل و کفن و حنوط، میّت را برای نماز ببرند.

در نماز میّت طهارت شرط نیست; یعنی پاک بودن بدن و لباس و داشتن وضو یا غسل و تیمّم، لازم نیست ولی بهتر است این امور رعایت شود

چهارم: نماز میّت

بر مسلمانان لازم است وقتی خبر مرگ مسلمانی را شنیدند، برای نماز او حاضر شوند و این واجب، واجب کفایی است یعنی اگر یک نفر یا گروهی انجام دهند، از بقیّه ساقط می‌شود. غسل و کفن و دفن او نیز واجب کفایی می‌باشد.

واجب است بر هر میّت مسلمان و شیعه، که بالغ باشد، نماز میّت بخوانند و بنا بر احتیاط واجب، بر بچّه نابالغ که کمتر از شش سال نداشته باشد، نیز نماز بخوانند.

سزاوارترین افراد، برای نماز بر میّت، وارث او است و شوهر نسبت به همسرش از دیگران اولی است (و اگر دیگران می‌خوانند از آن‌ها اجازه بگیرند). واجب است نمازگزار، نماز را رو به قبله بخواند، و سر جنازه به سمت راست و پای او به سمت چپ نمازگزار باشد،و میّت را بر پشت بخوابانند.

در نماز میّت طهارت شرط نیست; یعنی پاک بودن بدن و لباس و داشتن وضو یا غسل و تیمّم، لازم نیست ولی بهتر است این امور رعایت شود.

مستحب است، اگر میّت مرد است، امام جماعت یا کسی که فرادی بر او نماز می‌خواند رو به روی وسط قامت او بایستد و اگر میّت زن است مقابل سینه‌اش قرار گیرد، و مستحب است که پا برهنه نماز بخوانند; مثلاً پا را از کفش درآورند و روی کفش بگذارند(5) (و امور دیگری که در توضیح المسائل آمده است).

پس از آن که میّت را داخل قبر گذاشتند، مستحب است گره کفن را باز کنند و صورت میّت را روی خاک بگذارند و بالشی از خاک، زیر سر او قرار دهند، همچنین مستحب است، مقداری از تربت امام حسین(علیه‌السلام) همراه او در قبر بگذارند

پنجم: دفن میّت

هنگامی که جنازه را به سوی قبر حرکت می‌دهند، مستحب است آن را در چند قدمی بر زمین بگذارند و تا سه مرتبه او را تدریجاً به قبر نزدیک کنند و در دفعه چهارم وارد قبر کنند.(تا روح میّت آمادگی پیدا کند)

میّت را باید طوری دفن کنند که بوی او بیرون نیاید و درندگان هم به او دسترسی پیدا نکنند و مستحب است قبر را به اندازه قامت انسان متوسط، گود کنند. اگر میّت مرد است مستحب است او را از طرف سر وارد قبر کنند و اگر زن است، از طرف عرض بدن و به هنگام وارد کردن او، پارچه ای روی قبر بگیرند.

مستحب است وقتی میّت را نزدیک قبر می‌گذارند گفته شود:

اَللّهُمَّ عَبْدُکَ، اِبْنُ عَبْدِکَ،

خدایا این شخص، بنده تو، فرزند بنده تو

وَابْنُ أَمَتِکَ، نَزَلَ بِـکَ، وَ أَنْتَ خَیْـرُ مَنْزُول بِهِ.

و فرزند کنیز توست که بر تو فرود آمده و تو بهترین کسی هستی که بر او فرود می‌آیند.

و اگر میّت زن است، بگوید:

اَللّهُمَّ أَمَتُکَ، اِبْنَةُ عَبْدِکَ، وَ ابْنَةُ أَمَتِکَ، نَزَلَتْ بِکَ،

خدایا این شخص، کنیز تو، فرزند بنده تو و فرزند کنیز توست که بر تو فرود آمده

وَ اَنْتَ خَیْرُ مَنْزُول بِهِ.

و تو بهترین کسی هستی که بر او فرود می‌آیند.

وقتی که میّت را برمی دارند که به سوی قبر ببرند، بگویند:

بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ، وَ عَلی مِلَّةِ

به نام خدا و با کمک خدا و برابر آیین

رَسُولِ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِوَآلِهِ،اَللّهُمَّ اِلی رَحْمَتِکَ لاإلی عَذابِکَ،اَللّهُمَّ افْتَحْ

رسول خدا که درود خدا بر او و آلش باد، خدایا به رحمت تو (فرود آید) نه به عذابت. خدایا برای

لَهُ فی قَبْرِهِ، وَ لَقِّنْهُ حُجَّتَهُ، وَ ثَبِّتْهُ بِالْقَوْلِ الثّابِتِ، وَ قِنا وَ إِیّاهُ عَذابَ الْقَبْرِ.

او در قبرش گشایشی فراهم کن و حجّتش را به وی تلقین فرما و به اعتقاد ثابت وی را استوار دار و ما و او را از عذاب قبر حفظ فرما.

(در صورتی که میّت زن باشد، ضمیرها را مؤنث آورند).

پس از آن که میّت را داخل قبر گذاشتند، مستحب است گره کفن را باز کنند و صورت میّت را روی خاک بگذارند و بالشی از خاک، زیر سر او قرار دهند، همچنین مستحب است، مقداری از تربت امام حسین(علیه‌السلام) همراه او در قبر بگذارند.(6)

پی نوشت ها :

1. همان مدرک، صفحه 540.

2. زادالمعاد، صفحه 545 - 547. (با تلخیص)

3. همان مدرک، صفحه 548 و 549 و رساله های توضیح المسائل.

4. همان مدرک، صفحه 550 و رساله های توضیح المسائل.

5. زاد المعاد، صفحه 553 و 554، (با تلخیص) و رساله های توضیح المسائل..

6. مجموعه این دستورات، در زاد المعاد، صفحه 560 - 562 و رساله های توضیح المسائل آمده است.

فرآوری : زهرا اجلال

بخش احکام اسلامی تبیان


منابع :

سایت حوزه

سایت آیت الله مکارم شیرازی

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.